Vandaag is Leo de Klerk van Bloomline uit ‘s Gravendeel bij ons te gast. Hij heeft een set Omniwave speakers meegenomen, een speakerset met zeer aparte eigenschappen, die zorgen voor een top 3D weergave. Ze worden ook wel ‘de onhoorbare speaker’ genoemd. In de opstelling, wat mede voor de ruimtelijke weergave zorgt, is de speaker zelf nauwelijks tot niet te localiseren. Er wordt een diffuus weergaveveld gecreëerd. Daarover later meer. Want buiten de filosofie achter zijn systeem wist hij ons ook heel veel te vertellen over de oorsprong van het opnemen en afspelen van muziek.
Bij binnenkomst worden we al direct verrast door de aparte opstelling. De Omniwave speakers staan in het midden van de zaal opgesteld, met aan beide zijden een paar rijen stoelen! De ene helft van de aanwezige leden kijkt dus naar de andere helft. Dit hebben we nog nooit zo meegemaakt! Leo gaat eerst 100 jaar terug in de tijd en vertelt ons hoe men toen microfoons ontwikkelde, opnames hiermee maakte en hoe geluid en muziek werd weergeven, namelijk via een mechanisch versterkte hoorn. Men wist toen al dat een hoorn nadelige eigenschappen had, namelijk dat geluidsgolven een ongewenst gedrag hebben en een verstoorde frequentiekarakteristiek veroorzaken.
Er volgt een uitgebreide lezing over o.a. kam-filtering, timbre, grondtonen en harmonischen. Leo legt uit hoe ons gehoor en ons brein hierop reageert. Ons brein is een belangrijke schakel in hoe we geluid ervaren. In 1898 schreef professor Lodge een patent voor een weergever met een omgekeerde conus. De opzet was dat er op meerder plaatsen in een ruimte een goed geluid waargenomen kan worden, in plaats van de gebundelde weergave via een hoorn. In 1925 ontwikkelde Roelof Vermeulen op basis van dat principe voor Philips een driver met zo’n omgekeerde conus. Met de uitleg over een goede weergave uit 1 speakerdriver in onze rugzak, gaat Leo zijn speaker demonstreren. Hij laat ons een stemweergave horen via 1 speaker en hij laat ons door de ruimte lopen. Hij legt ons daarbij uit hoe de weergave zich in de ruimte voortzet. Hij vertelt dat de akoestiek invloed heeft op hoe het geluid bij ons overkomt, laat ons ervaren hoe ons brein omgaat met hetgeen we horen en wat er gebeurt als we onze positie veranderen ten opzichte van de bron van het geluid. Hij laat ons ook horen wat voor effect het heeft als de speaker anders gericht wordt. Hij richt de speaker naar beneden om zo weinig invloed van onze ruimte te krijgen. Wanneer we een tweede speaker inzetten krijgen we een veel ruimtelijker effect. Nadeel is echter dat dit nu de plaatsing wat ten nadele komt. Als de speakers naar elkaar toe worden gericht dan wordt dit wel beter, maar dat zijn we het andere effect kwijt. Tijd om de filosofie achter het systeem uit te leggen. Hij maakt met 4 speakers, die aan elke kant in een hoek van 90 graden staan opgesteld, een combinatie van beiden. Op deze manier creëert hij een 3D effect. Het is als het ware een diffuse weergave, zoals ook ooit het idee was achter het 3D effect van het optische ‘viewmaster’ systeem.
Dat bereikt hij met deze opstelling, én… het principe van de omgekeerde conus. Zoals eerder werd verteld is een hoornvormige weergever namelijk niet ideaal. De coaxiale drivers zijn volledig in eigen beheer ontwikkeld. Leo is perfect geslaagd om hiermee het ruimtelijke effect te verwezenlijken. De weergave is ontzettend goed verspreid over de ruimte. We kunnen ons zelfs een voorstelling maken van de ruimte waarin de opname gemaakt is. Hij laat ons diverse opnames horen, zoals een damesstem in een kapel, uitbundig slagwerk, een historische opname met een gedempte trompet en een klarinet en een fagot concert. Kortom, diverse opnames met een bijzonder karakter, wat we hier zo goed mogelijk willen overbrengen en tot zeer verrassende resultaten leidt, middels dit systeem. We horen niet alleen links en rechts, maar ook diepte. We horen de verschillende lagen in de opname. Voor de demo liet hij een live opname horen met vogelgeluiden. Je kon heel ver weg ergens een specht aan het werk horen, alsof je in het bos stond. Hij laat ook horen dat dit ruimtelijke effect kan optreden bij een mono opname. We missen het stereobeeld niet echt, omdat deze opstelling zorgt voor eenzelfde ruimtelijkheid. Leo laat ‘echte’ opnames horen, dus geen bewerkte opnames met onnatuurlijke effecten, maar opnames die mensen gemaakt hebben met een taperecorder en microfoons op de juiste plaats, namelijk aan weerszijden van het hoofd, net zoals een fotograaf ook zijn foto’s maakt.
Vervolgens laat Leo enkele demo’s horen van Lyngdorf, om te laten horen hoe muziek klinkt. Na de pauze geeft Leo nog uitleg over de technologie van de omniwaves. We hebben geleerd dat een hoorn de geluidsvoortplanting verstoort. Met het idee om de conussen om te draaien, bereiken we een 360 graden afstraling. De tweeter wordt in het midden geplaatst, om tijdsdelays te voorkomen. Door de constructie van de Omniwaves hebben we ook veel minder last van vervelende interferenties die normaal gezien met het filter gecorrigeerd moeten gaan worden. Er kan zodoende een zeer eenvoudig filter toegepast worden wat veel voordelen biedt. We experimenteren nog wat met de opstelling, verdraaien de speakers en horen het effect hiervan. We zien dat er duidelijk verschillen optreden en horen uit de zaal verschillende voorkeuren. Het systeem heeft daardoor veel mogelijkheden en de speaker wordt ook op diverse manieren toegepast door diverse gebruikers.
Maar een goede opname is nog veel belangrijker. Leo laat nog een paar verschillende opnames horen, goed en slecht. Een microfoon die geplaatst is onder de klep van een vleugel, of in het midden van de zaal, maakt zeker verschil. Leo is duidelijk geen voorstander van closemiked opnamen. Bij het draaien van een opname met orgelmuziek valt nog op dat de laagweergave heel verrassend is uit zo’n relatief kleine units, al wordt door sommigen wel wat sub-laag gemist. Maar dat kan volgens Leo met een goed integrerende subwoofer opgelost worden. Bij het draaien van diverse nummers ervaren we verder: diepte, afbeelding (podium), dynamiek en realisme! We hebben vanavond veel geleerd over 3D opnames en weergave, hoe muziek wordt opgenomen, wordt weergegeven en vervolgens weer door ons wordt geregistreerd en geïnterpreteerd. Leo weet hier als musicus, opnametechnicus, studioeigenaar en toonmeester ontzettend veel van af en dat is ook terug te vinden in het ontwerp van dit bijzondere speakersysteem.
Het was een zeer indrukwekkende avond en we bedanken Leo voor deze bijzondere ervaring. Een ervaring die we als audiofiel niet hadden willen missen.