Ronald van Ovost van Audyssey kwam samen met zijn collega’s Mark en Paul met ruimte correctie equalizers van Audyssey. Deze fabrikant is gespecialiseerd in actieve ruimtecorrectie en levert ook OEM producten aan bekende merken als NAD, Denon, Marantz Onkyo etc. Ook is deze importeur de leverancier van de Italiaanse luidsprekers van Indiana Line
Er werd met de volgende spullen gedemonstreerd:
- Audyssey Sound Equalizer Pro (3000 euro)
- Denon versterker PMA920
- Denon versterker AVR4306 surround versterker met ingebouwde Audyssey processor
- Denon 3910 DVD/SACD-speler
- Von Schweikert VR4jr boxen (5500 euro /set)
- Von Schweikert VR2 luidsprekers (2500 euro /set)
- Indiana Line Arbour HC505 luidsprekers (350 euro /set)
- Indiana Line Arbour 5.04 monitor luidsprekers
Er wordt gemiddeld veel in geluidsapparatuur geïnvesteerd, maar vaak wordt de luisterruimte vergeten. En juist dat is een grote factor in het uiteindelijke geluid. Deze ruimteakoestiek is belangrijk, en geeft veelal in de lage tonen weergave problemen, vaak ernstiger dan dat we vermoeden.
De mooiste manier om hier wat aan te doen is akoestische aanpassingen aanbrengen zoals Toine “ThingMan” Dingemans van SoundScapes doet. Laten we voorop stellen dat dat de beste manier is, want het beste is om problemen aan te pakken bij de oorzaak, en dat is in dit geval de luisterruimte. Hoewel er bij zo’n oplossing altijd wordt gekeken naar wat aanvaardbaar is voor je huisgenoot blijft dit een aanpassing aan de ruimte die al dan niet behoorlijk zichtbaar is.
Als je deze aanpak ongeschikt vindt dan blijft er nog een andere manier over, en dat is deze manier, namelijk alles elektronisch oplossen met een systeem als de Audyssey actieve ruimtecorrectie. Dit is een systeem waarbij te voren op meerdere plaatsen in de ruimte met je set wordt gemeten, hier rolt een bepaalde curve uit die dan in de Audyssey wordt gecorrigeerd. Dit gebeurt niet alleen in het frequentiedomein (zoals een ouderwetse equaliser kon) maar ook juist in het tijdsdomein, en zelfs de absolute fase wordt gemeten. En bij systemen met een subwoofer wordt zelfs gemeten welk gebied de subwoofer en welk gebied de andere speakers het beste kunnen weergeven!
Er zijn drie varianten de Audissey multi EQ welke terug is te vinden in luxe surround versterkers van onder anderen Denon, Onkyo en Marantz. Dan krijgen we de Audyssey multi EQ XT, onder anderen te vinden in een surround versterker van NAD. En als laatste de Audyssey multi EQ XT Pro, dit is een losstaand apparaat met slechts 1 knop (in of uit) Het verschil tussen deze systemen is de nauwkeurigheid van de correctie en het aantal mogelijke stapjes waarin gecorrigeerd wordt. Daarbij komt ook dat het laatste apparaat alleen wordt ingeregeld door gecertificeerde importeurs. Zo’n meting kost voor een stereoset 150 euro, en voor een full surround set met subwoofer(s) 250 euro. Deze metingen gebeuren tot op 32 plaatsen in de luisterruimte en worden per luidspreker mono gemeten. Voorwaarde is dan wel dat het stil moet zijn in de ruimte, omdat dit anders als meetfout meegenomen zou kunnen worden.
Nu denkt een ieder natuurlijk dat dit soort aanpassingen alleen lonen bij dure versterkers en dure luidsprekers. Maar Ronald wilde ons juist ook het tegendeel bewijzen met een eenvoudige set bestaande uit een oude eenvoudige Denon versterker en budget luidsprekers van Indiana line. Natuurlijk kun je niet verwachten dat zo’n set ineens de sterren van de hemel gaat spelen, het blijft natuurlijk een eenvoudige installatie met zijn beperkingen..
Maar goed, we begonnen met een nummer van Karin Bremnes op de goedkope Denon versterker met de luxe Von Schweikert luidsprekers. Wat direct opviel was dat het laag veel minder boemerig was, de stem werd veel duidelijker, en het totale geluidsbeeld bleef veel beter overeind. Wel moet gezegd worden dat het af en toe bij luide niveaus leek alsof er wat clipte (dit zou natuurlijk een mismatch in de proefopstelling kunnen zijn, of nog waarschijnlijker, het vastlopen van deze eenvoudige versterker voor zo’n groot publiek op de Von Schweikert luidsprekers. Maar, dit clippen was dan ook alleen maar bij zeer luide niveaus. En juist bij die luide niveaus was het verschil met en zonder correctie enorm. Verder met het nummer van Fleurine waren de resultaten gelijksoortig. Weer veel verbetering in het laag, minder rommelig en minder boemerig, en de stemmen en andere instrumenten werden veel duidelijker en beter verstaanbaar.
Na de pauze gingen we verder met de budget speakers van Indiana Line.
Deze worden door dezelfde importeur geleverd en zijn afkomstig uit Italië.
Zowel de klank als de afwerking en afkomst doet een veel hogere prijs vermoeden dan dat deze luidsprekers kosten! Daarbij komt ook nog dat Indiana line al sinds 1970 bestaat en van Coral electronics af komt. en Coral levert al tientallen jaren OEM speakers voor veel luidsprekerfabrikanten.
Met andere woorden een zeer goede prijs kwaliteit verhouding.
Wat opvalt is dat juist bij deze set de verschillen nog groter zijn, het geluid is na correctie ook weer veel minder rommelig, en veel mooier en beter gecontroleerd.
Dat bewijst dus inderdaad dat de resultaten met eenvoudigere luidsprekers juist nog groter zijn dan met hele luxe en dure luidsprekers!
Bij sommige nummers lijkt het af en toe even wennen aan de gecorrigeerde sound, en met name bij klassiek kan soms de voorkeur gegeven worden om zonder correctie te luisteren, met alle nadelen in vooral het lage tonen gebied. Het is natuurlijk ook logisch dat bij een systeem als dit ook een compromis wordt gedaan, en de discussies bij onze leden liepen dan ook flink op…. want is het dan wel zo goed om zoveel aan het geluid te kunselen?? Toch logen de verschillen er niet om, in bijna alle gevallen was het geluid verbeterd met de correctie…… Het leek of dat het standpunt less is more onderuit werd gehaald…
Maar waar een ieder het mee eens was, dat ieders inziens deze oplossing een hele verbetering kan brengen in onder anderen meer kanaals (surround) sets met losse subwoofer(s). En dan niet alleen de zeer dure sets, maar ook juist de sets met eenvoudigere luidsprekers! Want juist bij deze sets kan het niet op 2 punten (stereo, links en rechts) fout gaan maar op maar liefst zes of zelfs meer punten! Daarbij is het ook zo dat juist bij films (op surround sets) de verbeteringen zoals een gecontroleerder en minder boemerig laag en een betere verstaanbaarheid altijd wenselijk zijn..
Hier volgt de lijst met gedraaide muziek:
- Kari Bremnes – Sangen om fyret ved tornehamn (30 Years fidelity – Kirkilig kulturverksted FXCD285)
- Kari Bremnes – Em Elsker i Berlin (30 Years fidelity (Kirkilig kulturverksted FXCD285)(bij Highfidelitydiscs.nl)
- Fleurine – onbekend (High end test en demo SACD sixth edition)(STS Digital 611144)(SACD)
- Holly Cole – Heatwave (Shade)
- Adele – Hometown glory (19)
- The Soggy bottom boys – I am a man of constant sorrow (Soundtrack van: O brother where art you)(SACD)
- Nederlands blazers ensemble – Gran Partita Largo Allegro molto (Gran Partita van Mozart) (NBE Live NBECD017)
- Trijntje Oosterhuis en Leonardo Amuedo – Wal on by (Ken je mij: Live en akoestischin de rode hoed)
- Orkest Koninklijke luchtmacht – Europe
- Kari Bremnes – Månens kraft (30 Years fidelity (Kirkilig kulturverksted FXCD285)(bij Highfidelitydiscs.nl)
- Christian Willisohn – Caruso (Hold o)(direct cut SACD Stockfish SFR357.4038.2)
- Erasmo Carlos – Cachaca Mecanica (erasmocarlos.com.br)
Hierbij willen we Ronald Mark en Paul bedanken voor de komst naar onze club.
Het was een boeiende avond met leuke discussies, wat bewijst dat ruimte akoestiek inderdaad een belangrijk onderdeel vormt in onze audio hobby…..