Als ik binnenkom staat het systeem al lekker te spelen. De heren van Temporal Coherence zitten er ontspannen bij, alles onder controle, laat de audioavond maar beginnen. Hans van Liempd doet het intro, Temporal Coherence levert een compleet huiskamer systeem. De actieve luidsprekers vielen tijdens de show in Cafe Engels dit voorjaar op door hun natuurlijke klank en bijzondere vormgeving. Dit was de reden om Hans van Maanen, Ron Eijling en Ton Nahuijsen uit te nodigen voor een demo. Hans van Maanen zal het woord voeren en ik krijg al snel de indruk dat Hans dit niet ongewoon is. Hij promoveerde aan de Technische Universiteit Delft en heeft veel artikelen gepubliceerd op dit gebied van audio, de belangrijkste zijn verkrijgbaar via downloads van www.temporalcoherence.nl
Hans stelt Ron Eijling en Ton Nahuijsen voor, zonder hun zou al dit werk niet tot stand gekomen zijn. Met de aanwijsstok in de hand steekt Hans van wal. In hoog tempo en met veel passie vertelt Hans over de doelstellingen en keuzes die zij hebben gemaakt. Zij hebben gekozen voor een systeemaanpak van stuurversterker tot luidspreker, waarbij ontwerp principes terug gaan naar de basis. Hans geeft via een powerpoint presentatie uitleg over de keuzes en doelstellingen die zij gemaakt hebben.
Apparatuur:
Vanavond komen Hans van Maanen, Ton Nahuijsen en Ron Eijling van Temporal Coherence. De opkomst is groot, genoeg interesse voor dit bijzondere systeem. De luidsprekers vallen op door het uiterlijk, zelfs een leek ziet dat hier iets bijzonders staat.
- Stuurversterker Temporal Coherence
- Actieve Luidsprekers Temporal Coherence Pyramide
- Sacd speler Denon DCD2010AE
Bekabeling
Specifiek voor TC gemaakt
De samenvatting van de punten uit de Powerpoint presentatie;
De stuurversterker:
- Keuze uit 6 ingangen middels relais
- Volume- en balansregeling middels relais en weerstanden (geen vervormende IC’s in de signaalweg)
- Afstandsbediening
- Scheiding analoge en digitale gedeelten
- Vervormingen gehoormatig zo laag mogelijk
- Aansturing van interlinks van enige meters lengte
- Aansturing van hoofdtelefoonversterker
- Uitgangen voor recorder en door gebruiker te specificeren
- Ontwerp en programmering digitale gedeelte door Ron Eijling
Doelstellingen:
- Huiskamersysteem
- Aparte, bijzondere vormgeving
- Elektronica geïntegreerd in systemen (hoge WAF)
- Holistische benadering: optimaliseer geheel
- Geen “sweet spot”, zelfde klankbeeld overal in de luisterruimte
- Correct tijdgedrag (impulsgedrag), ook in het laag
- Vervormingen gehoormatig zo laag mogelijk
- Beperkte terug- en tegenkoppeling
- Hoge kwaliteit afwerking, keuzevrijheid voor klant
De luidsprekers:
- Ideale weergever is “zuchtende bol” (= 4p afstraling)
- Rondom afstraling in horizontale vlak op oor hoogte beter (= 2p afstraling) dan direct stralende luidsprekers
- Daardoor geen “sweet spot” en/of “sleutelgateffect”
- Klank is hetzelfde in hele luisterruimte
- Indirecte geluid heeft dezelfde (spectrale) samenstelling als directe geluid
- Daardoor neutraler, natuurlijker klankbeeld
- Overname tussen midden en hoog heel gemakkelijk door korte afstand van “spiegelbeelden”
- Stereo effect is anders, hangt “los” van luidsprekers
Hans deelt de avond in vier delen na elk deel met uitleg over het systeem, wat muziek zodat we een indruk kunnen krijgen van de klank. Er wordt gespeeld van de sacd speler (Denon DCD 2010AE). Zoals gewoonlijk krijgen de leden na de pauze de kans om meegebrachte cd’s te beluisteren. De luidsprekers zijn er in twee verschillende uitvoeringen: de Diamant en de Pyramide, we luisteren deze avond naar de laatste die ook leverbaar is met een hout fineer.
Playlist:
- Deel 1
- The King Singers – Octopus’s Garden Cincinnati Pops Orchestra, Erich Kunzel – Children will listen (On Broadway)
- Dmitri Shostakovich – Symphony No. 15 in A Major, Op. 141: III. Allegretto
- Deel 2
- Dire Straits – Brothers In Arms (Brothers in Arms)
- Robert Spano – Concerto for Orchestra: IV (Higdon: City scape and Concerto for orchestra)
- Deel 3
- Sara K. – Star (Hell Or high Water)
Na de pauze
- Wende – De Wereld Beweegt (Chante!)
- Freddie Hubbard – Gibraltar (Born to be Blue)
- Christian Willisohn – Caruso (Hold on)
- Adolphe Adam – Cantique de Noel (O Holy Night) (Sung in Swedish): O Helga natt (Cantique de Noel, O Holy Night)
- Melanie De Biasio – My Man’s Gone Now (A Stomach is Burning)
- Krezip – Everybody’s Gotta Learn Sometime (Plug it In)
- Brikele – Eili, Eili, lomo azavtoni (A concert of yiddish songs)
De ideale weergever is een “zuchtende bol”, rondom afstraling in horizontale vlak op oorhoogte beter dan direct stralende luidsprekers. Geen “sweet spot” en/of “sleutelgateffect” de klank is hetzelfde in hele luisterruimte , daardoor neutraler en natuurlijker klankbeeld. Het stereo-effect is anders, hangt “los” van luidsprekers. Dit wordt gerealiseerd door een tweeter en middentoon luidspreker die naar elkaar gericht staan met een dubbele kegel tussen deze drivers waardoor het geluid rondom afgestraald wordt.
Tijdsgedrag is één van de belangrijkste oorzaken waarom luidsprekerboxen met eenzelfde frequentiekarakteristiek toch anders klinken. Door het tijdsgedrag te optimaliseren kunnen natuurlijk klinkende systemen als de ‘Diamant’ en ‘Pyramide’ gerealiseerd worden.
Hans wijst op de vele voordelen van een actieve filtering i.p.v. passief. Actief: iedere unit heeft zijn eigen versterker dit betekent maximale controle, minimale ver-mogens verliezen. Filtering kan geoptimaliseerd worden voor de units (in hun behuizingen) en hun tijdgedrag. De stuurversterker heeft een scheiding van analoge en digitale gedeelten en keuze uit 6 ingangen middels relais. Volume- en balansregeling middels relais en weerstanden (geen vervormende IC’s in de signaalweg).
De bekabeling is specifiek voor Temporal Coherence gemaakt. Ze bestaan uit twee lange interlinks voor de actieve Pyramide luidsprekers en de interlink voor de stuurversterker en cd speler.
Na de eerste uitvoerige uitleg ben je dan toch erg benieuwd hoe dit klinkt.
Hans en zijn team hebben door jaren lange ervaring en studie een systeem neergezet met zo min mogelijk compromissen. En dat wordt meteen duidelijk wanneer je gaat luisteren, een zeer ruimtelijk en natuurlijk geluid. Het gaat heel diep in het laag, wat goed tot uiting kwam bij het nummer van de Dire Straits.
Wanneer Hans de triangel “live” demonstreert, klinkt de triangel van het Percussion Ensemble (Aya, are-you-authentic cd van Stockfish) bijna net zo als de triangel van Hans. De percussie is enorm ruimtelijk en klinkt natuurlijk. Hoewel sommige liever wat muziek horen is zo’n stuk met geluidseffecten toch wel nuttig om een systeem eens te kunnen beproeven. Ik luister dan vooral “technisch”, hiermee bedoel ik dat je vooral op de de-tails let zoals plaatsing en homogeniteit en klank i.p.v. muzikaliteit. En vooral bij dit nummer komt de theorie en de praktijk toch mooi samen. Het theoretische verhaal van Hans komt tot uiting in de praktijk en slaagt daarmee met een compromisloos systeem!
Temporal Coherence, bedankt voor deze mooie avond.
Verslag: Simon
Foto’s : Jeroen