In navolging op de vrij recente luisteravond in april van dit jaar van TimeDomainAudio hadden we deze maand wederom een set-up gebaseerd op het timedomain principe. Voor het organiseren en ondersteunen van deze demoavond had Jean de Vassy deze keer flink de handen uit de mouwen gestoken. De opkomst voor deze eerste clubavond in Oirschot was goed zodat er tijdens deze avond circa 30 mensen in de zaal zaten.
Voor de verzorging van deze avond waren Lennard Valk en Jasper van Boekel van Servi-Q richting Oirschot gekomen. Lennard is reeds sinds 1990 werkzaam bij Servi-Q, dus er mag gesteld worden dat hij een ruime ervaring heeft in de audiowereld en met de apparatuur die hij demonstreert. Daarnaast is Lennard als fanatiek hobbyist ruim 25 jaar actief in de opname techniek. Zijn voorstel toen hij door Jean werd benaderd was dan ook om de luisteravond te combineren met een stuk opname en directe weergave van live muziek! Als audioclub hadden we hier natuurlijk wel oren naar.
Klik hier voor een sample van de opname van Jan Verhagen (tuba), Toon van de Hoeven (trombone)
De insteek van deze avond werd hiermee erg bijzonder, want het belangrijkste doel van deze avond was om de weergave van muziekinstrumenten live te beluisteren, die tegelijkertijd middels opnameapparatuur werd opgenomen en direct daarna middels audioapparatuur werd weergegeven. Dus live en opname/weergave via apparatuur beluisterbaar met een tijdsverschil van minder dan 5 minuten. De opname en weergave apparatuur kon verzorgd worden door Servi-Q, maar de artiesten moesten zelf vanuit de club georganiseerd worden. Om dit doel te bereiken was er een oproep binnen de club geplaatst met de vraag of leden bereid waren om een stuk live te komen spelen. Uiteindelijk hebben zich hiervoor Jan Verhagen (tuba), Toon van de Hoeven (trombone) en Jeroen Klijntune (Cello) aangemeld. Eigenlijk zou Kees van der Hoeven (klarinet) ook komen spelen, maar op het laatste moment bleek zijn vervoer stuk te zijn en was het niet meer mogelijk om op een dergelijke korte termijn iemand te vinden die Kees op kon gaan halen.
De opname/weergave apparatuur bestond uit:
- Soundfield SPS 422 microfoon plus voorversterker
- Edirol R4 harddisk recorder (96 kHz/ 24 bit)
- T+A MP1250R (D/A-converter 96 kHz upsampling 384 kHz / 24 bit)
- T+A PA1230 voorversterker
- T+A A1530 eindversterker
- Oehlbach XXL 2 interlink
- Oehlbach Air Blue 3 interlink
- Eclipse TD 712z luidsprekers
- Eclipse TD 725 subwoofer
- Nordost Frey luidsprekerkabel
Gezien de grootte van de ruimte was vooraf besloten om de Eclipse TD 712z (met een frequentiebereik tussen de 40 en 20 [kHz]) aan te vullen met de Eclipse TD 725 subwoofer.
Zoals reeds vermeld werken de Eclipse luidsprekers middels het zogenaamde time domain-principe. Bij dit principe, waarbij het praktisch gezien om een 1-weg breedband systeem gaat, is het tijdsdomein het uitgangspunt en niet het frequentiedomein. Het voordeel hiervan is dat het tijdsspectrum en fasegedrag in tact blijven en de geluidsgolven op alle toonhoogtes in zijn natuurlijke snelheid bij de luisteraar aankomen. Door tevens een goed ontwerp te maken van de behuizing en de luidspreker hier nagenoeg volledig zwevend in op te hangen zijn er theoretisch talloze voordelen ten opzichte van de meer conventionele systemen waarbij meerdere units gebruikt worden en welke middels filtering gescheiden worden ingezet voor de verschillende delen van het frequentiebereik van de luidspreker, zoals:
- Geen looptijd verschil
- Geen faseverschil
- Geen kastresonanties
- Geen reflecties van de kast
- Groot spreidingsgebied
Na de toelichting van Lennard op de apparatuur en het timedomain principe begonnen allereerst de blazers. De afstand van de microfoon tot de blazers was zo’n 4 meter hetgeen overeenkwam met een afstand achter de tweede rij van luisteraars. Aangezien de plaats van de microfoon en de luisterplek voor bijna niemand bijna identiek was, werd er over het algemeen toch een andere ruimtelijkheid ervaren bij het afspelen van de opname. Overigens is het opmerkelijk hoeveel dynamiek en detail er aanwezig is zodra er live op blaasinstrumenten wordt gespeeld. Deze ervaring werd goed weergegeven door de set-up zodra de opname werd afgespeeld, maar de eerder ervaren ruimtelijkheid kwam helaas minder goed tot zijn recht.
Dit geeft maar eens des te meer aan hoe belangrijk het is om vooraf bij de opname goed na te denken over de plaatsing van de microfoon(s) en wat bereikt dient te worden met de opname. Het probleem van de verminderde ruimtelijkheid had achteraf gezien waarschijnlijk toch te maken met de instellingen van de microfoon die gedaan waren voordat de 30 mensen in de zaal aanwezig waren. Jean die aanwezig was vanaf het begin van de opbouw van de apparatuur, gaf aan dat de ruimtelijkheid helemaal top was tijdens het afregelen van de microfoon. Overigens was het wel heel bijzonder om te horen wat de set-up kon weergeven qua geluidsdruk met luidsprekers met een conus van slechts 12 cm diameter en een rendement van slechts 81 [dB/W]. Dit blijft een heel sterk punt van het timedomain principe: het is erg goed in staat om het live gevoel te blijven weergeven.
Hadden we in april te maken met een kleiner systeem wat niet in staat was om de laagste en hoogste frequenties (goed) weer te geven, deze set-up liet dit wel horen en dat dus in combinatie met een enorm mooi live gevoel, maakt het toch een erg interessant systeem. De ervaring van de aanwezigen over de weergave van de opname was overigens verschillend, waarbij een van de aanwezigen de detailweergave van de opname beter vond dan die van de live instrumenten. Een reden hiervoor kan gezocht worden in het feit dat de microfoon in het directe veld van de instrumenten stond terwijl de betreffende luisteraar verder naar achteren in de zaal zat.
Ook bleek de plaatsing van de instrumenten, naarmate men verder naar achteren in de zaal zat, meer links-rechts te zijn, terwijl de blazers vlak naast elkaar zaten. Hieruit blijkt dat wij ook ‘in perspectief’ luisteren, geluidsbronnen die verder weg zijn komen meer vanuit één punt. Omdat de microfoonopstelling zo ongeveer tussen de instrumenten in stond werden de blazers vrijwel links-rechts opgenomen. Bij weergave werd deze verhouding precies zó weergegeven wat vooral achterin de zaal als links-rechts werd gekarakteriseerd. Gezeten in de directe nabijheid van de microfoonopstelling was de stereobreedte natuurgetrouw.
Klik hier voor een sample van de opname van Jeroen Klijntune (Cello)
De cello klonk live prachtig royaal met veel detail en met duidelijk herkenbare klank. Zowel geplukt als gestreken was dit een mooie ervaring om een keer live mee te maken ondanks dat Jeroen het zelf minder vond gaan . De weergave bleek echter wat dunner, miste wat dynamiek en klonk wat terughoudender dan de live weergave. Een reden hiervoor moet gezocht worden in de microfoonopstelling en de ingestelde karakteristiek van de microfoon en geeft maar eens des te meer aan hoe belangrijk het is om vooraf te realiseren wat er opgenomen gaat worden en wat er gerealiseerd dient te worden met de opname.
Na het opnemen en weergeven van live muziek werd overgestapt naar het weergeven van CD’s. Hiervoor werd o.a. gebruik gemaakt van de T+A MP 1250R netwerkspeler. Bij de weergave van de CD’s viel op dat de subwoofer (tevens timedomain principe) erg goed integreerde in het geluidsbeeld. De ‘overall’ ervaring was dat de weergave levendig, snel en met een flinke attack werd weergeven. Het kan natuurlijk niet zo zijn dat bij een keuze van een systeem alles goed en perfect is. Het gebruik van slechts 1 conus gaat met name ten koste van de detaillering, maar waar dit systeem in uitblinkt is de live weergave.
Dit was wederom een zeer geslaagde avond waarbij het direct achter elkaar besluisteren van live muziek en de opname erg leuk en interessant was. Bij deze willen we dan ook Lennard, Jasper, Jan, Toon, Jeroen, bedanken voor hun bijdrage en inspaningen om deze avond tot een succes te maken.
Aan het einde van de avond gaf Lennard aan graag nog eens terug te komen om een demo te komen verzorgen bij Audioclub Oost-Brabant en van dat aanbod zullen we graag gebruik maken