Deze avond, op 19 juli, was Jaap Veenstra van Alpha-Audio te gast. Zoals aangekondigd in de nieuwsbrief is het onderwerp: “Optimalisaties binnen een netwerk door Jaap Veenstra”. Jaap Veenstra van Alpha Audio heeft veel onderzoek gedaan naar de optimalisaties binnen een datanetwerk. Denk aan de invloed van switches, voedingen en kabels. Hij komt vanavond een paar praktische demo’s geven en wat achtergrond uitleggen.
Na een introductie door Cor neemt Jaap het woord. Helaas was het niet mogelijk zijn presentatie op een scherm weer te geven daarom moest Jaap zijn verhaal mondeling doen.
Om de demonstratie luister bij te brengen heeft Hans van der Putte van HJ HiFi een set luidsprekers meegenomen.
Luidsprekers:
Dit zijn de Canton Reference 9 K luidsprekers. (Inclusief standaarden 2700 Euro).
De apparatuur lijst is groot, hier een opsomming van de voornaamste zaken:
Audioapparatuur:
- QNAP NAS met Roon, hier stond de muziek op.
- Metrum Acoustics Ambre Roon endpoint. Deze streamer is digitaal via I2S met de d/a converter verbonden.
- Bluesound Node 2 speler, via coax met de a/d converter verbonden.
- Sonnet Pasithea d/a converter en voorversterker.
- Eindversterkers twee stuks Purifi Eigentakt EVAL2 monoblokken (zie de Alpha-Audio DIY video).
Bekabeling:
- Luidsprekerkabels Art Speak Solid Core silver.
- Voedingskabels Yeti.
- Interlinks Grimm.
Netwerkapparatuur:
De netwerkapparatuur waar Jaap mee ging demonstreren bestond uit de volgende apparaten:
- Router Netgear Nighthawk AX8.
- Switch 1, D-Link DGS-1210-10MP met 8 Gigabit Ethernet poorten en twee SFP sloten, interne voeding (ca 130 Euro).
- Switch 2, Netgear DS108E, 8 Gigabit Ethernet poorten. Met voedingsadapter (ca 35 Euro).
- Diverse Ethernet kabels koper, glas en SFP-modules (FS).
- Delock Fiber Media converters.
Over Jaap zelf:
Jaap geeft aan dat hij naast Alpha-Audio ook trainingen verzorgd voor bedrijven over netwerkarchitectuur.
Jaap verwonderde zich over de verschillen die hij waarnam bij het wisselen van netwerkcomponenten.
Bijvoorbeeld andere kabels, voedingen of de overgang naar glasvezel “er is iets aan de hand”, “komt er ruis mee?”.
Dit is bij uitstek een onderwerp dat velen van ons bezig houdt en waar veel tijd, geld en woorden aan worden besteed.
De discussie ging, tijdens het interessante en levendige betoog van Jaap, vaak diverse kanten op
daarom zal ik in plaats van een verslag een willekeurige opsomming geven van uitspraken en bevindingen:
- Het centrum van het (thuis)netwerk is de router.
De router heeft veel taken te doen en moet als “vies” beschouwd worden. - De speler (of streamer) moet dus bij voorkeur niet met zijn Ethernet kabel direct met de router verbonden worden.
- Tussen de router en de speler kan als grote verbeteringsstap een switch opgenomen worden.
- Naast de switch zelf maakt de voeding van de switch ook verschil.
Een slechte (schakelende) voeding veroorzaakt common-mode storing. - Er bestaan goede schakelende (SMPS) voedingen maar een lineaire voeding heeft de voorkeur.
- Grimm maakt de beste streamer, de MU1. NAIM-spelers zijn niet per definitie het meest gevoelig voor netwerk-invloeden. Ze zijn echter wel bovengemiddeld gevoelig (Jaap zijn mening).
- Glasvezel modules (SFP), niet elke switch accepteert alle modules.
- Een glasvezelverbinding klinkt schoner.
- Roon op de QNAP NAS. ROON op een NAS is naar de menig van Jaap überhaupt geen goed idee.
Een NAS heeft meerdere taken. ROON is niet super cpu-intensief, maar heeft wel snel toegang tot de schijven nodig (daar draait de database op). Zeker als je Tidal en/of Qobuz gaat toevoegen en een grotere eigen bibliotheek hebt, wordt het heel snel, heel traag. - De meest belangrijke klok in een audiosysteem is die in de d/a converter.
- Het heeft geen zin verbeterde klokken toe te passen in switches “dat hoor je niet”.
- Connectoren maken vaak meer verschil dan kabels. (Jammer dat DIN-connectoren niet meer gebruikt worden in commerciële audio).
Met een uitzondering voor ethernetconnectoren!
De demonstraties:
Voor de pauze wordt het bekende nummer ”Man In The Long Black Coat” van Bob Dylan voor de testen gebruikt. Jaap probeert steeds het volume gelijk te houden. Dit lukte misschien niet altijd.
- Speler via glas (SFP-modules) aangesloten op D-Link switch. Om aan het nummer te wennen.
- Nogmaals hetzelfde om gewend te raken maar de speler direct met glas naar de D-Link Switch.
- Speler direct in router met koper. Er wordt divers gereageerd. Anders? Minder mooi?(De route was bewust ‘andersom” omdat dit volgens Jaap vaak beter werkt dan ‘opbouwen’ naar beter.)
- Geen opgave van de wijziging. Weer diverse reacties.
- Als 1e weergave. “De fase” wordt als verschillend beoordeeld t.o.v. 4.
- Via simpele IKEA Ethernetkabel speler direct in router. Men beoordeelt dit als “korreliger”.
- Blue Sound Node 2 met coax uit! Direct in router. “Niet zo mooi”.
- Node 2 via D-Link switch. “Beter” dan 7 maar de Node 2 klinkt “niet zo gedetailleerd” als de Metrum Ambre.
Jaap merkt op dat hij in het algemeen de Node 2 een heel goed klinkende speler vindt.
PAUZE
Tijdens de pauze wordt er met grote belangstelling gekeken naar de diverse apparatuur. De Ethernet kabels (cat-6) met Telegartner connectoren zijn zelf gemaakt. Sommige leden kennen de SFP-modules niet. Op de Alpha-Audio site zal Jaap de linkjes van de FS FSP modules (en de bekabeling) updaten. In de D-Link switch zitten naast 8 ethernet poorten twee SFP sloten. De SFP-module kan hierin geplaatst worden. Een elektrische printconnector achter op de module maakt intern verbinding met de switch en in de module zitten twee omzetters. Een van elektrisch naar een licht (laser, TX) en een met een optische detector (RX licht naar elektrisch). Zo kan een Ethernetverbinding, via twee glasvezels, met een ander apparaat gemaakt worden met daarin ook een SFP module. Hiermee kunnen grote afstanden overbrugd worden en er is een prima galvanische scheiding. Wat algemeen opvalt is dat de Canton Reference 9 K luidsprekers de muziek heel goed weergeven. “Met name hierdoor zijn de soms subtiele verschillen waarneembaar”. Na de pauze maakt Jaap (met enige tegenzin) gebruik van het volgende nummer: “Little Fugue In G Minor” van het Jacques Loussier Trio. Jaap heeft dit nummer al heel vaak als test gehoord maar wij wilden na de pauze graag een ander nummer. Jaap wil de twee switches graag vergelijken (de D-Link en de Netgear). Tevens heeft hij twee verschillende merken SFP-modules ook dit is interessant om te vergelijken.
- Ambre via Delock fibre-modules (glas) aan D-Link. De meeste van ons horen dit nummer voor het eerst.
- Nog een keer luisteren om te wennen.
- Ambre via andere SFP-modules. Er wordt een verschil in de “bass kick” waargenomen. Dit zou nu beter klinken.
- Ambre nu alleen via koper op de D-Link. “Klinkt minder scherp”, “wel opener behalve de piano”.
“Misschien vies maar toch beter”. - Ambre via SFP-modules uit D-Link. Veel horen verschil “hoog strakker”, “meer focus”, “minder focus”.
- Nu Ambre via Netgear switch (koper). (Router-Netgear-Ambre). Met als voeding een “goede” SMPS van IFI.
“Anders dan D-Link”, “warmer”. - Nu Ambre met “goedkope” SMPS. Geen opmerkingen waargenomen door de confusie wat er nu precies wanneer getest wordt. De verwachting is dat dit een minder goede weergave geeft.
- Netgear switch op een lineaire voeding kan niet getest worden omdat de connector niet past. Dit is jammer want dit is naar verwachting een goede en redelijk goedkope oplossing.
- Ambre via koper naar D-Link. (Als 4). “Tam”, “Dooie boel”.
Heel bijzonder dat alles invloed lijkt te hebben op wat er aan geluidsweergave waargenomen wordt.
Het is moeilijk aan te geven wat slechter, beter of het beste is. De smaken verschillen ook.
Hierdoor al met al een geweldige avond die nog lang stof tot napraten zal geven.
Na deze zeer onderhoudende en leerzame avond bedankt Cor Jaap met een mooie fles wijn (niet de standaard fles)
en we geven een welgemeend applaus. En natuurlijk bedankt Cor ook AOB-lid Hans van der Putte voor het beschikbaar stellen van de geweldige Canton luidsprekers. (Als uw rapporteur van dienst kon ik het niet laten de volgende artikel van Audiosciencereview over netwerkswitches in audio te vermelden).
Foto’s : Cyriel
Verslag: Hans