Streaming Audio: audiofiele toekomstmuziek?
De laatste tijd wordt het afspelen van muziek vanaf een harde schijf steeds populairder. Met name de apparatuur in het betaalbare hifi segment (Sonos, Logitech) lijkt snel terrein te winnen vanwege het grote gebruiksgemak en de integratie met internettoepassingen. Maar hoe goed kunnen dergelijke systemen klinken? Vanuit de audiofiele wereld werd met enige scepsis gekeken toen o.a. Linn en Naim op de markt kwamen met systemen die gebaseerd zijn op streaming audio en die audiofiele aspiraties hebben. In de juni demo werd AOB de kans geboden om te vergelijken hoe goed streaming audio kan klinken ten opzichte van ouderwets vinyl. Een interessant gevecht…
Martijn Lavrijsen is een oude bekende van AOB: in zijn jaren bij importeur Joenit (Totem, Rega, Einstein, Chord) was hij meerdere malen te gast bij AOB en stond altijd garant voor geslaagde demo’s. Martijn wilde meer contact met de eindgebruikers en verhuisde vorig jaar naar AudioXperience in Nuenen (op het industrieterrein achter Goossens), waar hij samen met eigenaar Hans Oosterwaal enthusiast van start ging met het opbouwen van een high-end audiozaak. Naast een aantal gerenommeerde audiomerken (Naim, Linn, Primare, Wilson Benesch, Totem, PMC) is AudioXperience gespecialiseerd in head-fi: je vindt er hoofdtelefoons, versterkers en accessoires van diverse soorten en merken (Grado, Ultrasone, Audio Technica, i-Qube). Dat Martijn het contact met eindgebruikers op prijs stelt, is duidelijk door het enthusiasme waarmee hij zijn demo’s voorbereidt en presenteert. Zo ook op 19 juni j.l in Vessem, waar maar liefst een dertigtal AOB-ers aanwezig was ondanks (of wellicht dankzij) het EK voetbal op TV.
Er werd gespeeld met de volgende set:
- Naim NS 01 muziekserver (4300 euro)
- Naim Supernait geïntegreerde versterker (3950 euro)
- Linn Majik 140 luidsprekers (2300 euro per paar)
- VPI Scout platenspeler met Benz Micro element (1890 euro excl element)
- Lehmann Black Cube SE phono voorversterker (440 euro)
- Optionele upgrade: Naim HiCap voeding voor Supernait (1660 euro)
- Linn K400 biwire luidsprekerkabel
Centraal in deze set stond de Naim NS 01 muziekserver. Deze speler bevat twee harde schijven met elk een capaciteit van 400 Gb, waarop circa 600 CD’s in WAV formaat kunnen worden opgeslagen. Van de twee schijven dient er één als back-up, zodat je zorgvuldig verzamelde muziekbibliotheek goed beschermd is tegen eventuele problemen met de harde schijf. CD’s kunnen in een tiental minuten worden geript vanaf een ingebouwde CD cd-drive; direct afspelen van CD’s zonder ze eerst te rippen kan vreemd genoeg niet op de NS 01. Een ander nadeel van deze speler is dat er geen scherm op zit; om hem te bedienen dien je het apparaat aan te sluiten op een PC scherm of een TV/flatscreen. Overigens kan tijdens het rippen van CD’s gewoon muziek worden afgespeeld. Staat je muziek eenmaal op de schijf, dan kan via overzichtelijke menu’s een keuze gemaakt worden uit de vele gebruiksmogelijkheden. Via de database AMG wordt automatisch de coverart van een album gedownload en afgebeeld als je het apparaat via een standaard netwerkkabel met internet verbindt. De NS 01 kan ook perfect geïntegreerd worden in een netwerk, waarbij muziek ook van externe harde schijven kan worden gelezen.
Voor de demo had Martijn een groot aantal CD’s in WAV formaat op de schijf gezet. In de toekomst kan bij sommige audiofiele muzieklabels (o.a. Linn Records en Naim) ook muziek worden gedownload in studio master kwaliteit. Hierbij wordt een veel hogere resolutie bereikt dan bij CD; uiteraard gaat dit wel ten koste van extra geheugencapaciteit. Helaas stonden deze files tijdens de demo nog niet ter beschikking en moesten we ons beperken tot bronmateriaal in standaard CD kwaliteit.
De NS 01 was in de set met een Naim Hi-line interconnect analoog verbonden met de Naim Supernait. De Supernait is een relatief nieuwe geïntegreerde versterker van Naim, die op de toekomst is voorbereid dmv een viertal digitale ingangen en dus ook kan fungeren als externe DAC (bijv bij gebruik van een Logitech Squeezebox). In eerste instantie werd gespeeld met de standaard Supernait voeding, na enkele tracks werd het voorversterkergedeelte van de Supernait gevoed via de optionele HiCap voeding. Deze werd ook gedurende de rest van de demo gebruikt.
Als tweede bron werd de VPI Scout platenspeler ingezet (met Benz Micro element), het instapmodel van VPI, in combinatie met de betaalbare Lehmann Black Cube phono voortrap. Voor de weergave was door Martijn gekozen voor de Majik 140 luidsprekers van Linn, met circa 2300 euro per paar een betaalbare speaker uit de lijn van de Schotse fabrikant. Al met al een verrassende keuze, die echter in de praktijk erg goed zou blijken te matchen met het karakter van de electronica van het Britse Naim. The United Kingdom in optima forma
Tijdens de demo werd continu afgewisseld tussen de Naim NS 01 en de VPI platenspeler als bronnen. Al tijdens de eerste tracks werd duidelijk dat het door Martijn samengestelde systeem goed in balans was: het produceerde een warme, natuurlijke sound met enerzijds veel dynamiek, maar anderzijds ook voldoende rust in het geluidsbeeld. Het typisch dynamische karakter van Naim bleek uitstekend te combineren met de verfijning en de rust die zo kenmerkend is voor Linn producten. Het upgraden van de Supernait met de HiCap voeding bracht hoorbaar meer controle in het laag en daardoor tegelijk meer definitie in het midden en hoog. Een dergelijke upgrade is niet goedkoop (1660 euro), maar legt de lat wel weer een stukje hoger (behalve die van je banksaldo…).
Tijdens het luisteren bleek de Naim NS 01 een meer dan uitstekende, hoogwaardige bron, die zich kan meten met CD spelers in de eredivisie prijsklasse. Bij Brahms’ ‘Hungarian Dance’ maakten we kennis met de uitstekende dynamiek van het systeem. Met name het gedetailleerde midden en het licht ingetogen hoog zorgden voor een heel aangenaam luisterkarakter. Bij sommige passages leek het laag van de set wat wollig, maar dit kan gedeeltelijk ook door de ruimte komen. Tijdens en tussen de nummers was het fluisterstil in de zaal en dat mag als een compliment voor de demogever worden gezien! Tijdens Patricia Barber’s ‘Too rich for my blood’ bleek de ruimtelijkheid van de studio zeer goed te worden weergegeven, terwijl de droge drumsolo aan het eind aantoonde dat de Supernait uitstekende controle heeft over de Linn speakers. De snelle vioolklanken in het stuk ‘Csardas’ van Linda Rosenthal werden heel mooi ritmisch en klankmatig zeer gedetailleerd neergezet door het systeem. De pure muzikaliteit van het systeem gaf je bijna de neiging om aan het eind van het stuk op te staan en te applaudisseren!
Betekent dit dat we onze vinyl collectie definitief aan de kant moeten gooien en ons volledig storten op het gebruiksgemak en de ongekende mogelijkheden van streaming audio? Dat valt zeker nog te bezien, hierover waren de meningen onder de aanwezige AOB-ers verdeeld. De VPI Scout platenspeler bleek, ondanks zijn beduidend lagere prijsniveau, een geduchte concurrent voor de Naim NS 01. De vloeiende weergave en het warme karakter van Lou Reed’s ‘Walk on the wild side’ deden ons hart als muziekliefhebber sneller slaan. Hetzelfde gold voor Jennifer Warnes in ‘And so it goes’ en ‘The Healer’ van ‘good-old’ John Lee Hooker. Toegegeven, de vinyl weergave had beduidend minder detail dan zijn digitale tegenpool. Maar een groot aantal van de aanwezige AOB-ers was het erover eens dat de vinyl opnamen door hun warmte en vloeiende weergave een soort X-factor hadden, die ondanks de uitstekende kwaliteit van de Naim NS 01 muziekserver, toch nog niet helemaal kon worden geëvenaard.
Als conclusie mogen we stellen dat het een zeer interessante avond was. Het blijkt wel degelijk mogelijk om het gebruiksgemak en de mogelijkheden van streaming audio op een hoog audiofiel niveau te beleven (al heeft dat wel een heftig prijskaartje). Ofschoon het beluisterde systeem qua resolutie en klankkleur op een hoog niveau stond en in bepaalde opzichten analoge weergave benaderde, zal het de hardcore vinyl verslaafden voorlopig nog geen slapeloze nachten bezorgen. In hoeverre de toepassing van digitaal bronmateriaal in studio master kwaliteit de kloof met vinyl kan dichten is nog de vraag. In die zin is streaming audio wellicht nog audiofiele toekomstmuziek. Aan de andere kant lijkt de combinatie van uitstekende weergave van digitaal bronmateriaal met nieuwe mogelijkheden qua bedieningsgemak en toepassingsmogelijkheden een gouden combi, waardoor de populariteit van conventionele high-end CD spelers in de audiowereld wel eens zeer snel zou kunnen dalen. De toekomst zal het leren…
Playlist:
- Herman van Veen & The Rosenberg Trio – Je zoenen zijn zoeter (Je zoenen zijn zoeter)
- Lou Dalgleish – Special (The Poet Game, Ruf Records)
- Lou Reed – Walk on the wild side (Transformer) (LP)
- Hungarian Dance No. 3 in F – Eiji Oue & Minnesota Orchestra (Bolero!)(Reference Recordings RR-92)
- Jordi Savall – Mozart Requiem for soloists, chorus and orchestra K. 626
- Jennifer Warnes – And so it goes (The Well) (LP)
- Jacintha – The boulevard of broken dreams (Lush Life)
- Heartbroken man – Christian Willisohn (Hold on)(Stockfish Records)
- Johnny Cash – Give my love to Rose (American IV: The man comes around) (LP)
- Patricia Barber – Too rich for my blood (Café Blue)
- Scotty – Allan Taylor (Colour the moon)
- Caruso – Lucio Dalla (NAIM sampler LP) LP
- Son de la loma – El ultimo paraiso
- Linda Rosenthal – Csardas (The artistry of Linda Rosenthal)
- John Lee Hooker – The healer – (The Healer) (LP)
- Minoru Nojima – La Campanella (Nojima plays Liszt)
- Paganin – La Campanellai (Paganini violin concertos)
- Chris Jones – The last fallen leaf (Roadhouses & automobiles)(Stockfish Records)
- Tuck and Patti – Time after time
- Jacintha – Smile(Lush Life)
- Paul Simon – Fifty ways to leave your lover (LP)
- Jennifer Warnes – Too late love comes (The Well)
- Jennifer Warnes – Too late love comes (The Well) (LP)
- Dire Straits – Your latest trick – (Brothers in Arms) (LP)
- Habib Koité & Bamada – Wassiye(Foly! Live around the world)
- Toto – Rosanna (Toto IV) (LP)
Wij willen bij deze Martijn Lavrijsen van AudioXperience hartelijk bedanken voor de uitstekend verzorgde en zeer leerzame demo. We hopen Martijn in de toekomst zeker nog een keer te mogen begroeten en wensen hem veel succes bij AudioXperience!