Guido Tent van Grimm Audio is in de loop der jaren van het bestaan van onze club al een aantal maal bij ons te gast geweest. Eén van de laatste ontwikkelingen van Grimm Audio is de MU2, deze opvolger van de MU1 is niet alleen een muziek streamer, maar ook een DAC en voorversterker in één. Deze streamer werkt met Roon met daarin geïntegreerd zowel Tidal als Qobuz.
Het niet uitgaan van standaardoplossingen, maar een eigenwijze houding aannemen ten opzichte van bestaande technische ontwerpen, zorgt ervoor dat Grimm Audio alweer zo’n 20 jaar meedraait in de hoogste regionen van de audiowereld. “Driven to Improve” is dan ook hun bedrijfsslogan.
Guido Tent stelt zichzelf en Pieter Meijer voor aan het AOB-publiek, dat smachtend zit te wachten op de eerste klanken van de nieuwe MU2-muziekoplossing. Deze staat op een koninklijk blauw velours kleed te pronken. Maar voordat het zover is, legt Guido graag wat uit over de totstandkoming van deze opmerkelijke speler. De MU2 neemt het complete pakket van streamen inclusief Roon Core, DA-conversie tot en met voorversterking voor zijn rekening. Het begint allemaal bij het verwerken van het digitale signaal, waarbij het juist en nauwkeurig klokken van de digitale stream van groot belang is. Anders dan bij veel concurrerende DA-converters gebruikt de MU2 geen standaard-chip, maar een discreet design in de vorm van een FPGA. Het grote voordeel hiervan is dat je een FIR-filter kunt ontwerpen dat veel minder last heeft van rekenfouten. Ook kunnen samplefrequenties vele malen hoger liggen dan bij standaard DA-converters. Het omzetten naar een analoog signaal gebeurt door een single-bit techniek. Maar Grimm zou Grimm niet zijn als ze dit niet nog een stapje verder zouden brengen door een 1,5-bit conversie toe te passen. Volgens Pieter biedt deze techniek de mogelijkheid om de hoogfrequente noise-shaping ruismodulatie problemen het hoofd te bieden. Deze ruismodulatie kan anders in het analoge signaalpad de audio aantasten. Verder is het analoge signaalpad zo ontworpen dat fase-modulatie wordt vermeden. Lage frequentie content heeft namelijk invloed op de hogere frequenties in de audio-weergave en is meestal het sterkste aandeel, aldus Pieter. Wil je meer weten over de achterliggende techniek, dan kun je dit nalezen op: https://www.grimmaudio.com/publications/the-mu2-major-dac/
Al bij het openingsnummer van de Nils Lofgren Band weten we dat het een mooie avond gaat worden. Het geluid is open en strak. De instrumenten worden op mooie grootte afgebeeld en de goede dynamiek zorgt voor echtheid. Ondanks dat het nummer vrij druk wordt, houdt het kleine systeem zichzelf overeind. De tweede track is een solo piano, die mooi en rustig in de ruimte wordt weergegeven. Je hoort de piano ademen. We mogen maar kort genieten van de vertrouwde stem van Herman van Veen, want we stomen meteen door naar het Tomasz Stanko Quartet. Het geluid van de brushes op de snare drum klinkt akelig realistisch, net als de trompet die zacht wordt aangeblazen. De staande bas wordt met de juiste proporties afgebeeld door de kleine speakers.
Grimm Audio heeft natuurlijk ook een eigen luidsprekersysteem ontwikkeld dat we allemaal kennen als het LS1be-luidsprekersysteem. Dit is aan actief, digitaal systeem. Om de MU2 goed te demonstreren, zijn ze op zoek gegaan naar een klein passief systeem. De keuze viel al snel op de PA-1 van Pawel/Ensemble en met de in eigen huis ontworpen motion feedback subwoofers was het plaatje compleet. Omdat de PA-1 een passief systeem is, moest er ook een versterker worden gebouwd. Pieter vertelt dat Grimm bij het ontwerp van deze versterkers speciaal aandacht heeft besteed aan het minimaliseren van fouten door fase-modulatie en thermische vervorming. Deze proto klasse A/B-versterkers leveren een vermogen van 50 watt bij 8 ohm en zijn nog volop in ontwikkeling. De subwoofers zijn voorzien van accelerometers in de driver, waardoor vervorming met 30 dB kan worden gereduceerd.
“Dit geeft de mogelijkheid om de woofer in een kleinere behuizing onder te brengen, samen met de 600 Watt Hypex-modules. Met een los te plaatsen sub kun je het laagprobleem door staande golven scheiden van de plaatsing van het hoofdsysteem en daarmee de uitdaging om het stereobeeld goed te krijgen makkelijker oplossen. Als de afstand tussen de sub en de luidsprekers kleiner blijft dan een halve meter, is er volgens Guido weinig aan de hand met de fase. De klikjes die we soms horen, zijn van de relaisgestuurde analoge volumeregelaar in de MU2. Deze stuurt 2x het volume uit: één keer naar de subwoofers en één keer naar de versterkers.
We gaan weer terug naar de muziek, die voornamelijk vanaf het interne geheugen wordt afgespeeld. In het nummer van Hans Theessink worden de stemmen mooi afgetekend in het geluidsbeeld. De echtheid hiervan is verbluffend. De Pawel/Ensemble speakers zijn snel en klinken fantastisch op laag volume en bij kleine muziekformaties. Als het luider wordt en er een drukker geluidsbeeld ontstaat, kan het een beetje scherp worden. Met name de stemmen verraden dan deze lichtelijke tekortkoming. Ook oudere opnames, zoals het album uit 1978 van Dire Straits, hebben last van hardere s-klanken. De geluidstechnicus heeft de stem van Mark Knopfler door wat filters gehaald en de slidegitaar van Mark een beetje te groot neergezet in vergelijking met de drums. Dat kan beter, dacht Eelco Grimm, en hij heeft een eigen opname gemaakt van het kamerensemble Combattimento Consort Amsterdam. Deze zeer mooi gebalanceerde opname doet het erg goed via de MU2 en het Ensemble-systeem. Ook de twee akoestische gitaren in “Rush Hour” zijn van het goede formaat en worden qua klankkleur en snelheid levensecht weergegeven.
Tijdens deze avond vraagt Guus om aandacht om stil te staan bij het recente overlijden van Henk van Gestel. Guus vertelde dat tijdens de uitvaart van Henk nog eens duidelijk werd hoeveel Henk met muziek bezig was. Het afspelen van de muziek speelde hierbij natuurlijk een grote rol. Ter ere van Henk wordt het nummer “I Can’t Outrun You” van Trace Adkins gedraaid. We denken aan Henk en genieten van zijn muziek.
Playlist:
- Nils Lofgren Band – Bass & Drum Intro (Live)
- Jean-Yves Thibaudet – 3 Gymnopedies: No. 1 Lent en douloureux (Music from the Movies EP)
- Herman van Veen – Alles in de Wind (Nu En Dan 30 Jaar Herman van Veen)
- Tomasz Stanko Quartet – Song for Ania (Lontano)
- Hans Teessink – Moses (Bridges)
- Dire Straits – Water of Love (Dire Straits)
- Combattimento Consort Amsterdam, Jan Willem de Vriend; Sammartini, Merula, Marini, Endler, Biber – Ballo detto Pollicio (Fux: Exceptional Masterpieces)
- Trace Adkins – I Can’t Outrun You (Dangerous Man)
- Dominic Miller & Neil Stacey – Rush Hour (New Dawn)
- Hannes Minnaar – Encore: From 3 Romances sans paroles, Op. 17: No 3 in A-Flat Major. Adante moderato (Fauré: Piano Music)
- Johnny Cash – In my Life (American IV: The Man Comes Around)
- Viktor Wooten – Miller Time (Live in America)
- Melanie de Biasio – With all my Love (No Deal)
- Turtle Creek Chorale, Women’s Chorus of Dallas & Dr. Tomothy Seelig – A Gaelic Blessing (Requim – Five Albums)
- Gabriel Rios – Swing Low (This Marauder’s Midnight)
- Ghost Rider – Make Us Stronger(Vini Vici)
Bedankt, Guido en Pieter, voor het feilloos verzorgen van deze mooie avond en veel succes met de lancering van de PW-1 phono-versterker op de HIGH END München 2024.”
Verslag: Erwin
Foto’s: Niek