Mei 2011 Verslag Audiac & Streaming Audio Society

Deze donderdgavond werd de AOB demo verzorgd door Audiac, in samenwerking met Streaming Audio Society. Audiac staat algemeen bekend om hun breed scala van hoogwaardige audioproducten met electronica en luidsprekers in de hogere prijsklasse. Het zou dus voor Audiac relatief eenvoudig zijn geweest om met een groot high-endsysteem te komen en iedereen te imponeren. Te gemakkelijk, volgens Michael Huigen van Audiac. Hij wilde eens iets anders doen, meer bieden dan alleen een fraai systeem. Het onderwerp van deze avond was dan ook: streaming audio vanaf een computer. Niet direct een topic wat je meteen in verband brengt met de echte high-end audio. Geheel onterecht, zo zouden we tijdens de avond leren….

Twee weten meer dan één is het motto. Deze avond werd Michael Huigen dan ook bijgestaan door Martin Buhre van Streaming Audio Society Allereerst werd dieper ingegaan op digitale tijdsfouten (jitter). Het probleem bij streaming audio is dat er een grote afstand is tussen de digitale masterclock en de DAC. Deze tijdsfouten worden door kabels etc verder versterkt. Sommige producenten (Wadia, dCS) hebben dit opgelost door loopwerk en DAC via een master-slave configuratie (clock-link) te koppelen. Maar hoe zit dit als muziek wordt gestreamd via USB vanaf een computer? Een computer als bron heeft natuurlijk een aantal grote gebruiksvoordelen: onbegrensde opslagmogelijkheden, eenvoudig bestandsbeheer, cd’s kunnen worden geript en opgeslagen, muziek downloadbaar vanaf internet en de mogelijkheid van hoge resolutie formaten. Datatransport via USB heeft daarnaast een zeer grote bandbreedte (tot 480 Mbps) vergeleken met een cd (PCM = 1,41 Mbps). Het grote probleem bij USB in standaard adaptive mode is echter dat de computer clock wordt gebruikt. Omdat een computer niet voor audiotoepassingen in ontworpen, leidt dit tot enorm veel jitter, waardoor audiofiele weergave praktisch onmogelijk wordt. 

Gordon Rankin van Ayre heeft als antwoord hierop het asynchrone USB audio protocol bedacht. Hierbij fungeert de DAC als master en de computer als slave en wordt de excessieve jitter geëlimineerd. Dit principe is toegepast in de bekende Ayre QB-9 USB DAC, die in deze demo uitgebreid aan de tand werd gevoeld. Inmiddels hebben ook dCS en Arcam DACs op de markt gebracht met een asynchrone USB ingang. 

De Ayre QB-9 USB DAC (3200 euro) heeft 1 asynchrone USB ingang. Daarnaast is hij voorzien van een ultra-stabiele voeding voor de clock oscillator, de DAC en de analoge output stage. De QB-9 is volledig gebalanceerd uitgevoerd met een extreem nauwkeurig clock circuit. De electronica is compleet discreet opgebouwd zonder terugkoppeling. Er is een galvanische scheiding met de computer. De DAC kan 44,1, 48 en 96 kHz signalen 16 of 24 bits signalen verwerken en zelfs 192 kHz/24 bit is mogelijk! 

Tijdens de demo werd een Apple Mac mini gebruikt als bron (software: i-Tunes en Pure Music). Voor data opslag was een externe harde schijf aangesloten, de bediening verliep fraai via een i-Pad. De digitale data werden via USB aangeleverd aan de Ayre QB-9, welke via gebalanceerde interlinks was gekoppeld aan de Ayre K5XE preamp (4200 euro) en Ayre V5XE eindtrap (5500 euro). Als dataformat werd het AIFF format gebruikt; dit is het WAV format van Apple. Bekabeling was van Transparent. Verder werden de uitstekende Revel Ultima Studio 2 speakers (8400 euro per stuk) met Beryllium tweeters gebruikt om de set compleet te maken. Zonder meer een set van een bovengemiddeld hoog niveau!

Hieronder staat alles nog eens opgesomd:

  • Ayre QB -9 USB DAC (3200 euro)
  • Apple Mac mini gebruikt als bron (software: i-Tunes en Pure Music
  • Apple I-pad als bediening
  • Ayre K5XE preamp (4200 euro)
  • Ayre V5XE eindtrap (5500 euro)
  • Revel Ultima Studio 2 speakers (8400 euro per stuk)
  • Transparent bekabeling

Ondanks de asynchrone USB verbinding richting de DAC en de galvanische scheiding tussen DAC en computer, hebben zowel de bron, het afspeelprogramma en de USB kabel nog steeds invloed op de kwaliteit van de weergave. Sommige software heeft uiteraard meer instelmogelijkheden dan andere; daarnaast zijn er verschillen in bedieningsgemak en weergave kwaliteit. Streaming Audio Society heeft een hoop kennis in huis op dit gebied en kan de consument assisteren bij het optimaliseren van zijn systeem. 

Allereerst werden enkele muziekstukken gedraaid om alvast te wennen aan de set. Dat verliep snel en pijnloos: zelfs op lagere volumes werd een verfijnde, gedetailleerde weergave neergezet met natuurlijke timbres en zalige rust in het beeld. Echte kwaliteit hoeft niet hard te spelen om te overtuigen… Integendeel!

Na enkele mooie nummers met piano, zangstem en sfeervolle Fado, werd het tijd voor wat experimenteren. Een akoustisch stuk met Arabische luit (wie kent ‘m niet?) werd afgespeeld in verschillende formaten (MP4 750 kbps, AIFF en MP3 256 kbps). Hierbij bleek de weergave in AIFF format superieur, met name qua ruimtelijkheid. Aan de andere kant bleken ook MP4 en zelfs MP3 stukken redelijk te klinken, zolang je niet direct vergelijkt met AIFF. 

Om aan te tonen dat de Apple een prima platform is voor audioweergave, maar dat desondanks ripping software een hoorbare invloed heeft op de weergave, werd een tweede experiment gedaan. Hierbij werd Maxrip vergeleken met i-Tunes; Maxrip leverde volgens de meesten een hoorbaar betere weergave op, met name door een strakker laag. 

Na de pauze werd verder gekeken naar de invloed van afspeelsoftware. Het programma Pure Music (125 euro) kan worden gebruikt om de weergave van i-Tunes te verbeteren. Pure Music is alleen voor de Mac geschikte software, die als shell gebruik maakt van i-Tunes en ervoor zorgt dat stappen, die bit-perfecte weergave in de weg staan, worden uitgeschakeld.Een en ander werd beluisterd in een direct vergelijk van een live opname van Jackson Browne. Resultaat: dmv Pure Music wordt meer diepte in het geluidsbeeld verkregen en meer definitie in de reacties uit het publiek weergegeven. Bij dit direct vergelijk valt op dat het systeem met Pure Music vanzelfsprekend klinkt en er geen spoortje van scherpte valt te bespeuren. Op de PC zijn er overigens vergelijkbare programma’s verkrijgbaar (JRiver en andere plugins), die de inferieure weergave van i-Tunes op de PC naar een hoger plan tillen. 

Tijd voor een zeer interessant experiment: heeft de kwaliteit van de USB kabel invloed op de geluidsweergave? Menige purist zal zich hierbij sceptisch achter de oren krabben; zo ook menig AOB-er. Maar: ’the proof of the pudding is in the eating’ zeggen de Engelsen. Een standaard USB datakabel werd daarom 1:1 vergeleken met de USB kabel van Transparent (79 euro voor de 1 m versie). Bij aansluiten van de standaard kabel gebeurde er in eerste instantie niets. Een kwestie van ‘Plug & Pray’ dus ipv ‘Plug & Play’. Maar na correct aansluiten en resetten van het systeem functioneerde dan toch alles correct. Klinkt niet slecht, helemaal niet slecht zelfs. OK, totdat de Transparent USB ertussen werd gehangen tenminste! Echt een heel duidelijk verschil, zeker meer dan 79 euro waard: een strakker beeld, meer druk in de laagweergave. Het lijkt alsof de band er meer zin in heeft vandaag, hetzelfde stuk klinkt dynamischer met meer ‘PRAT’ (pace, rhythm and timing, voor de newbies…). 

Aan het eind van de avond volgt dan de ultieme test. Want hoe perfect alles ook klinkt en hoe gelikt de bediening via een i-pad ook is, je kunt niet meer met schijfjes rommelen. Om nog maar te zwijgen over het demagnetiseren van je i-pad, het afsliipen van de zijkant en met groene stift bewerken van zo’n ding. Of het lekker door je cd kast gaan op zoek naar lang verloren cd’s uit vervlogen tijden. Met streaming audio heb je languit gelegen op je sofa alles met één druk op de knop voorhanden. Waar is de romantiek van het plaatjes draaien?? Afijn, terug naar de feiten: de weergave via de QB-9 DAC werd vergeleken met die via een Ayre CD-speler van vergelijkbaar niveau en dezelfde interlinks, powercables, etc. Vervolgens werd weggedroomd op instrumentele jazz van Fourplay. Resultaat: een schoner en vrijer hoog en gecontroleerder laag via de QB-9. En een iets stijver, geforceerder hoog, maar ook een wat meer lieflijke, haast romantische algemene weergave vanaf CD. Geen winnaar via knock-out dus, om in bokstermen te spreken. Zelfs geen unanieme winnaar op punten. Of streaming audio even mooi klinkt als een vergelijkbare cd speler blijft een kwestie van smaak en is dus heel persoonlijk. Dat je met streaming audio vanaf een computer, mits op de juiste manier geïmplementeerd, op hoog audiofiel niveau kunt spelen, is onomstootbaar bewezen in deze zeer interessante en uitstekende voorbereide demo. 

Een playlist maken vanaf een I-pad  is weer eens wat nieuwe voor Cuno..

Playlist:

  • José James & Jef Neve – Lushlife (For all we know)
  • Yesmin Ley – Londje de mi (Sentir)
  • Diana Krall – The girl in the other room (The girl in the other room)
  • Eraldo Bernocchi & Harold Budd – Six (Music for “Fragments from the inside)
  • Dhafer Youssef -Miel et cendres (Divine shadows) (in AAC, AIFF, Mp3 256)
  • José James – Save your love for me (Black magic) (met MaxRip en I-tunes)
  • Jackson Browne – Enouch of the night (Solo acoustic) (met I-tunes en Channel D-Pure music)
  • Joash – don’t fear it, fight it (Asssassin) (met standaard USB kabel en met Transaparant USB kabel)
  • Mariss Jansons & Royal contertgebouw orchestra – Adagio van Dvozak (Dvozák symphony no.9 “From the new world”, live)
  • Ljiljana Buttler – Ne kuni me, ne ruzi me majko (Frozen roses)
  • Fourplay – Moon jogger (Fourplay) (via USB dac en via cd speler)
  • Yellow – The eye (Planet Dada)
  • Do – Laat het nu maar vrij (Zingen in het donker)

Michael en Martin: heel hartelijk dank voor de  geweldige avond en jullie  enthousiaste presentatie!!