Vandaag zijn aanwezig Roeland en Frank van Rivasono, en Jos en Hans van HJ Hifi. Als eerste geeft Frank uitleg over Rivasono en hun producten, met behulp van een zeer boeiende presentatie over akoestiek en geluidsverbetering, die het publiek zichtbaar aan het denken zet.
Rivasono is een bedrijf dat ontstaan is vanuit audioliefhebberij. Zij doen metingen bij de mensen thuis, leveren advies, en producten op het gebied van akoestiek met inachtneming van de gewenste huiselijke inrichting en de WAF (Wife Acceptance Factor). Zij doen ook metingen zonder geluidsinstallatie. Er wordt dan onderzoek gedaan naar de reflectie en de aanwezigheid van galmen in een bepaalde ruimte.
Ze zetten diverse hulpmiddelen in om geluid in een ruimte zo goed mogelijk te laten klinken. Wat maakt een concertzaal een concertzaal? Weinig reflectie, resonantie en galm zijn zeer belangrijk. Er wordt beweerd dat 50% van de geluidsbeleving wordt gekleurd door de speakers, en 50% door de ruimte. In hun werkwijze richten zij zich puur op de akoestiek. Ze zijn neutraal in merken speakers, apparatuur en kabel. De apparatuur is aangesloten met standaard netspanningskabels. Jos legt uit dat ze hierin weinig tot geen meerwaarde in hebben gehoord ten aanzien van het geluidsbeeld. De luidsprekerkabel is de Oehlbach Rattlesnake, een combinatie van koper en zilver. De hieraan gemonteerde pluggen zijn van QED. Als interlink is een Siltech MXT Paris ingezet, een koper/zilver/goud combinatie.
Apparatuur:
- Versterker (geïntegreerd) Yamaha AS1000 € 1100,
- CD Speler Yamaha CDS1000 € 900,
- Internetradio Sangean DDR47BT € 399,
- Weergevers ELAC FS 267 € 1400,/stuk
De presentatie: Drie belangrijke factoren: Galm (heen en weer kaatsen van geluidsgolven), resonantie (het als klankkast functioneren van de ruimte) en korte reflecties (invloed van de vorm van de kamer op het geluid)
1 Galm
Wanneer sprake is van galm, wordt het geluid dusdanig gemaskeerd, dat verdere verfijning zinloos is. Vandaar dat eerst de galm aangepakt dient te worden. Geluid heeft een bepaalde ‘uitsterftijd’ nodig. Een galm kan op verschillende frequenties optreden, met op elk gebied andere uitsterftijden. Wanneer bijvoorbeeld enkel dunne dempende materialen in een ruimte aanwezig zijn, zoals tapijt en gordijnen, zal er vooral een demping plaatsvinden in de hoge tonen, maar zal nauwelijks iets doen in het midden en lage tonen gebied. Dit moet in balans zijn, dus is de keuze voor een geschikt dempingsmateriaal van groot belang. Rivasono laat geluiddempende panelen zien, vervaardigd uit een 4 centimeter dik schuim, met dichte structuur. Deze zou geschikt zijn voor een goede demping op het gewenste frequentiegebied.
Onze hersenen ervaren galm als iets onprettigs, en maakt het luisteren vermoeiend. Dit kunnen we voorkomen door het geluid op de nodige plaatsen in een ruimte te absorberen. Absorberen is het afremmen van de luchtbeweging. Hoe lager de frequentie, hoe langer de golflengte, en hoe dikker het benodigde absorptiemateriaal moet zijn. Rivasono meet de gereflecteerde golven in een ruimte. Materiaal kan bijvoorbeeld toegepast worden op een plafond, maar ook tegen een wand.
Maar: een beetje reflectie heb je ook weer nodig, voor een open en fris geluid. Er moet niet te veel demping zijn, omdat het geluid anders te droog wordt. Het moet in een luisterruimte niet te stil zijn, anders kan het geluidsbeeld als drukkend worden ervaren. Er wordt dus ook navraag gedaan naar de smaak van de luisteraar. Geluidsbeleving en akoestiek blijft persoonlijk. Het oppervlak van de wand achter de luidsprekers is zeer belangrijk, omdat je voor de speakers zit, en dus de meeste reflectie hoort van de wand achter de speakers. In een kamer die relatief smal is ten opzichte van de diepte is ook de reflectie van de zijwanden een belangrijke factor om aan te pakken (korte reflectie).
2 Resonanties
Bij frequenties beneden de 250 Hz gaat de luisterruimte werken als een klankkast. Er treedt een dreunende laagweergave op, waardoor details eromheen gemist worden. In elke ruimte verdelen de frequenties zich op een andere manier. Op een bepaalde plaats in de ruimte kan een frequentie hinderlijk zijn, of misschien wel juist niet eens hoorbaar, als gevolg van resonantie. Als dit goed in kaart kan worden gebracht, kan er gezocht worden naar een oplossing om een prettig geluid te krijgen op de juiste plaats. Dit kan bereikt worden door te schuiven met de luidsprekers of met de luisterplek, ofwel door het inzetten van basstubes. Dit zijn pilaren vervaardigd uit materialen die een gunstige invloed hebben op de verspreiding van de geluidsgolven. De basstube voorkomt dat bepaalde resonanties op een bepaalde plek samenvallen. Lage tonen worden geabsorbeerd, en hoge tonen worden terug verstrooid in de ruimte.
3 Korte reflecties
Korte reflecties treden op via de zijwanden en verstoren het geluid wat direct uit de speakers komt, en hiermee ook het stereobeeld. Reflecties komen ‘kort’ na het directe geluid. Hier treedt een harde, sterke reflectie op, en vermindert de indruk van het stereobeeld dus enorm. Hoe korter de reflectie, hoe meer het geluid verstoord is. Gevolg: een smal, ondiep stereobeeld, minder ruimtelijkheid en combfiltering. Onder combfiltering verstaan we het optreden van tegenfase door reflectie tegen een wand, waardoor er stilte in het geluid kan vallen. Oplossing: absorberen (door middel van absorbers) of verstrooien (door middel van diffusors) of een combinatie hiervan. De ruimte kan zo dominant zijn wanneer deze akoestisch op orde is, zodat een eenvoudige set in een ‘goede’ ruimte beter kan klinken dan een ‘ betere’ set in een akoestisch slechte ruimte. Voor meer info: www.rivasono.nl
Playlist:
- Jeroen Vierdag Heroes (Dutch basses 2006)
- Hadouk Quartet – Chappak (Hadoukly yours)
- Hadouk Quartet – Ayur (Hadoukly yours)
- Kari Bremnes Reise (Sovingjengersken)
- Avalanche Quartet – I’m Your Man (Leonard Cohen songs)
- Ennio Morricone – A Rose Among Thorns (The Mission) (Focus)
- Eigen gemaakte muziek met software programma Magix
- Signe Tollefsen Sweet tears (Marantz highend audiophile test demo SACD 14th edition)
- The Doors – The WASP ( Texas Radio And The Big Beat ) (L.A.Woman)
- The Doors – Riders On The Storm (L.A.Woman)
- The Watchman & Friends – Valse du Pont des Amours (Over the top)
- The Watchman & Friends – Over the Top (Over the top)
Na de pauze introduceert Jos van HJ Hifi de ELAC speakers, een nieuw model, ze waren ook nog maar 20 uren ingespeeld, en heeft ze gelijk meegenomen naar de club om te laten horen wat wij ervan vinden.Tijd voor een stukje muziek!
De speakers zijn in staat om de diverse frequentiegebieden goed weer te geven. De set wordt met een aantal uitdagende demo’s goed aan de tand gevoeld. Een solide laagweergave, een helder midden, en een zacht sprankelend hoog, dankzij de Jet Ribbon tweeters. Dat de ruimte van groot belang is, ervaar ik nu zelf. Ik zit achter in de zaal deze recensie te schrijven, en het geluid komt ietwat dreunerig op mij over. Maar als ik na een tijdje op de eerste rij ga zitten, word ik ineens aangenaam verrast. Het geheel klinkt een stuk rustiger en veel prettiger in het oor. Dan heb ik nog tijd om de speaker te bekijken. Een mooi gelakte, afgewerkte speaker, staande op een fraai uitgevoerde voet. Hij ziet er net zo netjes uit als dat het klinkt, en naar mijn idee een reële prijskwaliteit verhouding.
Al met al was het weer een interessante en leerzame avond. HJ en Rivasono bedankt!
Tekst : Cyriel
Foto’s: Jeroen