Wat is de “grundvoraussetzung” van goede muziekweergave ? Op deze vraag probeerden we vanavond met het uit Duitsland afkomstige Levin Design Audio een antwoord te vinden.
Na de korte introductie wordt de avond geopend met een aantal aangename tracks waarbij we eerst getrakteerd worden op een mooie damesstem en daarna op het “Piano Concerto No. 1 in E-minor, Op. 1 : II” van “Chopin”. Hiermee wordt meteen duidelijk dat het een bijzondere avond wordt.
Er worden platen gespeeld vanaf de Transrotor FAT BOB S Bauhaus Edition met wel een zeer speciale en opvallend lange toonarm. Het Duitse duo laat meteen één van hun ontwikkelingen zien en horen welke het afspelen van platen op een hoger niveau moet tillen. Ze hebben namelijk een onderlegger ontwikkeld welke een 3-laags combinatie is van sandwich carbon in een geheime samenstelling met een mooie nappa leren bovenlaag. Dit geeft zowel een technische, als zeer luxe uitstraling aan dit product. Het verschil in rust en diepte van het geluidsbeeld en de atmosfeer van de ruimte waarin de drie dames van “The Wailin’ Jennys” hun “Old Churchyard” hebben opgenomen is duidelijk hoorbaar. Het idee achter het product is om de lederen zijde naar boven en de carbon zijde met daarin het Levin Design Audio logo gegraveerd naar onder te leggen. Maar verschillende recensenten van dit product hebben ook positieve ervaringen bij sommige platen waarbij de lederen kant onderop ligt. Voor €225,- mag u het zelf thuis uitproberen.
Een van de clubleden was zo onder de indruk van de opname met de drie dames op de speciale onderlegger dat hij graag “Rickie Lee Jones” wilde horen. Hij werd op zijn wenken bediend en niet veel later klonk “Easy Money” uit de speakers. De combinatie zet een grote soundstage neer waarbij de xylofoon sprankelde en de staande bas er rustig op los plukte. “Nicht schlecht…” Volgens mij hebben we hier al een deel van het antwoord te pakken. Een goede stabiele onderlegger op uw draaitafel is een voorwaarde voor goede muziekweergave. Maar hoe zit het eigenlijk met de kabels die worden toegepast in de set? Nu is het zo dat de stroomvoorziening is uitgevoerd met enkel standaard stroomkabels maar de speakerkabels hebben daarentegen meer aandacht gekregen. Deze pure grade OFC koper kabels zijn verzilverd waarbij de banana pluggen ook in zilver zijn uitgevoerd en op een speciale manier op de kabel gezet. Deze special montage techniek wordt direct verkabelen genoemd. Met deze montage techniek worden ook de RCA en XLR kabels voorzien die Levin Design Audio in hun assortiment heeft. “Maar wat nu als de apparaten intern zelf niet goed bekabeld zijn?” klinkt het uit de zaal. Nou, dan moet je ervoor zorgen dat de rest wel goed bekabeld is. De heer en mevrouw van Levin Design Audio geven natuurlijk ook aan dat de basis zoals de ruimte, speakers en de versterkers natuurlijk in beginsel goed moeten zijn. Wederom een deel van de “grundvoraussetzung” beantwoord.
De elpee “Slow Turning” van “John Hiatt” is niet de meest audiofiele opname, maar de track “Drive South” klinkt erg prettig. Dit album is van eind jaren 80 en kan net zoals zijn plaat daarvoor, “Bring the Family” wat schraal en hard klinken. Maar dat is in dit geval niet aan de orde. Meteen maar door naar het volgende nummer op de plaat. En terwijl “Trudy and Dave” klinkt wordt er wat uitleg gegeven over de toonarm. Naast de opvallende lengte van de toonarm is de ophanging als een kniegewricht uitgevoerd welke stabiliteit biedt. Het carbon materiaal moet ervoor zorgen dat er nagenoeg geen vervelende resonanties optreden. Het speaker design is volledig ontwikkeld door Levin Design Audio. Dit is een gedeeltelijk actief speaker systeem waarbij de midden- hoge tonen unit in het oog springt. Dit is een puntbron oplossing in de vorm van een midden tonen speaker met in het hart daarvan een AMT tweeter die het signaal vanaf 8kHz voor zijn rekening neemt. Het actieve gedeelte zit in het filter die de lage tonen naar de baskast stuurt waar een tweetal SEAS drivers gemonteerd zitten. Het probleem van een luchtmassa die op de achterkant van de bas drivers reflecteert en hierdoor vervorming veroorzaakt is opgelost door de behuizing flexibel uit te voeren. De baskast is opgebouwd uit vrij opgehangen en gedempte wanden welke de luchtdruk die in de kast wordt opgebouwd weer absorbeert en de energie naar buiten afgeeft. Vandaar de naam “pressure air converter” ofwel pac.
“Wat kost dat dan?” Nou, daarvoor wil de meneer van Levin Audio Design graag bij je langs komen en je luisterruimte beoordelen om zodoende een gedegen advies op maat te geven. Maar mocht het advies zijn om voor het volledig actieve systeem te gaan dan kun je voor €16.000,- de trotse eigenaar zijn van dit opmerkelijke speaker systeem. Dus een andere “grundvoraussetzung” is wellicht dat je voldoende geld moet hebben om je te laten onderdompelen in de mooie klanken van dit uitzonderlijke luidspreker systeem.
Een andere ontwikkeling die uit Solingen komt is de platenborstel die in vele uitvoeringen verkrijgbaar is zoals een basic versie uit pom en aluminium voor €69,- tot een zeer luxe versie van Maybach wortelhout voor €123,-. Overigens zijn de versterkers van het merk Burson en sinds kort in Europa te verkrijgen. Deze 20 watt klasse A kan een stevige 250 watt in klasse AB leveren als het moet. Deze Australische versterkers zijn traditionele transistor versterkers met een zwaar uitgevoerde voeding. De prijzen zijn €3800,- per stuk voor de eindversterkers en een €1800,- voor de voorversterker. We schakelen over naar de Accuphase cd-speler die een clublid voor deze avond ter beschikking heeft gesteld. Het eerste nummer is een STS opname met een harp. Opnames met harp kunnen erg nerveus klinken maar “Brian Boru’s March” van het album “Celtic Carol Thompson: The Faerie Isles” laat een volle klank horen. Daarna een track met percussie; deze tracks lenen zich uitermate om de snelheid van het systeem te laten horen. Hebben de tomtom voldoende dynamiek? Check. Hebben de belletjes een mooie nagalmtijd? Check. Gaan de pauken wel diep genoeg? Dubbel check! Snelheid en dynamiek is een ook zeer belangrijke basisvoorwaarde voor goede muziekweergave en hiermee is weer een stukje van de “grundvoraussetzung” ingevuld.
Voor het volgende speciale experiment gebruiken we een bekende opname van “Leonard Cohen”. Het experiment omvat het omschakelen tussen de dac van de cd-speler en de dac van de voorversterker. Allereerst wordt de cd-speler als transport gebruikt en zal de dac in de voorversterker zijn kunsten laten horen. Met “The Gypsy’s Wife” wordt de concert zaal in Londen wellicht wel wat te groot neergezet. Na het omschakelen naar de dac in de cd-speler vallen de scherpere randjes ervan af en soundstage verplaatst zich wat naar achteren en de afmetingen van de instrumenten is wat beter in proporties. Leonard Cohen staat wat hoog in het midden van de zaal met het achtergrondkoortje achter hem. Als we terugschakelen naar de dac in de voorversterker wordt de soundstage wat meer opgetild en komt er iets meer snelheid in de weergave en ook meer lucht. Met “Lover, Lover, Lover” wordt een strakke vierkwartsmaat door de drums neergezet maar deze blijft wat plakken aan de speakers waardoor het geheel toch wat rommelig overkomt. De mandoline die dominant in het nummer aanwezig is, wordt door de dac in de voorversterker wel degelijk levensechter neergezet merkt één van de audioclub leden op. Als we van een live concert weer een studio album opzetten worden de proporties weer wat makkelijker te plaatsen in het geluidsbeeld. “Howard Gelb & A Band of Gypsies” speelt het mooie “4 Door Maverick”. Daarna gevolgd door “Ivory Boy” van onze eigen “Nits”. Het experiment van omschakelen tussen dac in de cd-speler en dac in de voorversterker laat een terugkerend kenmerkend fenomeen horen. Bij de dac in de cd-speler wordt de soundstage iets naar achter gezet en klinkt het allemaal wat vriendelijker maar er mist wellicht wat dynamiek. Wat blijft opvallen in beide gevallen is het ogenschijnlijk ontbreken van een solide afbeelding in het midden van de soundstage. Het zal zeker aan mijn positie vooraan in de zaal liggen maar het lijkt alsof er iets in de fase van de luidsprekers niet helemaal klopt.
De nummers “Rubberband Man” en “Jungle Bill” van het duo “Yello” zijn doorgaans erg stak gemixt en geproduceerd met veel dynamiek, en een lekker pompend laag. Hier hebben de speakers wel wat moeite mee. De luidsprekers zijn ontwikkeld voor kleinere luisterruimtes dan onze grote zaal. De verhouding van afstanden van speakers tot luisteraar is ook van zeer grote invloed op de luisterervaring. Helaas zijn dat factoren die we niet goed kunnen nabootsen in onze grote zaal in Oirschot. Deze “grundvoraussetzung” kan hopelijk thuis beter worden ingevuld in ieders eigen luisterruimte.
Om de avond af te sluiten gaan we terug naar de schallplattenspieler met het verzoek tot het draaien van “Ketèlbey: In a Persian Market” uitgevoerd door “John Lanchbery & Ambrosian Singers & Philharmonic Orchestra”. Deze muzikale reis van een karavaan in de woestijn door het sprookjesachtige Perzië is erg mooi, zeer afwisselend en erg onderhoudend en beschrijft op sprekende wijze deze avond. Deze muziek klinkt alsof deze voor een film is gecomponeerd en als in een aftiteling van een film bedanken we ter afsluiting Levin Design Audio uit het Duitse Solingen voor deze muzikale reis. We hebben vanavond veel gehoord en gezien en daarbij geleerd dat Levin Design Audio je erbij kan helpen te voldoen aan enkele basis voorwaarden om te genieten van een mooie muziekweergave.
Tekst : Erwin
Foto’s: Jeroen