
‘Drie maal is scheepsrecht’ luidt een bekend gezegde. Vandaar dat Harry Kockelmans (Hay voor vrienden en audiofielen) van Hay-end audio uit Venlo op 16 september j.l. voor de derde maal onze clubavond bezocht voor het geven van een demo. Zoals iedereen weet, is Hay een overtuigd en fervent buizen-liefhebber. Het zal dan ook niemand verbazen dat hij voor deze demo opnieuw een fraaie set met de nodige buizen in bron en versterker had meegenomen. Dat een dergelijke set warm en wollig klinkt, was het eerste vooroordeel waar Hay mee wilde afrekenen. Daarnaast wilde hij graag het verschil laten horen tussen een hoogstaande solid-state versterker en een dito exemplaar op basis van buizentechniek. Een soort muzikale ‘battle of the giants’ dus… Wij spitsten onze oren en lieten ons verwennen!


De set waarmee Hay bij AOB kwam demonstreren, bestond uit:
- Odeon Rigoletto luidsprekers (nieuw in het assortiment van Hay-End Audio!)
- Cayin 500MK S-HEA versterker
- Cayin Venus VP-100i versterker
- Cayin CD100i multiclock/pure valve/filterless/S-HEA cd speler
- HEA Colourless bekabeling:
De Odeon Rigoletto is een tweeweg speaker met een 28 mm zijdedome in een 17 cm uit massief berken multiplex gedraaide hoorn en een 17 mm midwoofer met een gevouwen hoorn. Hierdoor heeft de speaker een hoog rendement (94 dB), waardoor hij bij uitstek geschikt is voor grote, maar ook meer bescheiden buizenversterkers. Het brede afstraalgedrag van de hoorns zorgt hierbij voor een brede en diepe soundstage met stabiele plaatsing.

De Cayin 500MK S-HEA is het (door Hay End Audio gemodificeerde) topmodel geïntegreerde buizenversterker van het Chinese merk Cayin. Een klasse AB push-pull versterker, geheel uitgerust met trioden in de voortrappen. De reusachtige voedings- en uitgangstrafo’s zorgen voor een gewicht van maar liefst 43 kg schoon aan de haak! De versterker is voorzien van audiofiele topcomponenten en is geheel hard-wired, waarbij de bedrading geheel zwevend is opgehangen op keramische steunen. Met een uitgangsvermogen van 2×80 Watt in naar keuze 4 of 8 Ohm is deze versterker gemaakt om zich te kunnen meten met de beste klasse A versterkers op de markt.De Cayin Venus VP-100i is een relatief nieuwe geïntegreerde versterker op basis van KT88 buizen in de eindtrap. Hierbij kan zelfs vanaf de afstandsbediening gekozen worden voor een triode of ultralineaire modus. Ook deze versterker is voorzien van ruim bemeten trafos, vele audiofiele componenten en zwevende bedrading voor een optimaal muzikaal resultaat.


De bijpassende CD-speler uit dezelfde lijn is de Cayin Venus CD-100i SHEA. Ook deze speler is door Hay End Audio gemodificeerd (o.a. sterk verbeterde voeding). Het gebruikte demo model is daarbij voorzien van een Tentlab clock en middels een schakelaar kan eenvoudig worden geschakeld tussen de originele Cayin clock en de Tentlabs clock bij diverse upsampling frequenties.
Ter vergelijking was door AOB clublid Hans van Liempd zijn Array voor-versterker met Array mono eindversterkers meegenomen. Deze set heeft al enkele malen het AOB podium bevolkt en de meeste AOB leden zijn bekend met de kwalitatief hoogstaande signatuur van deze apparaten.

Om een eerlijk vergelijk mogelijk te maken, werden telkens drie muziekstukken in een bepaald genre gespeeld op de ene versterker. Daarna werd gewisseld en werden exact dezelfde stukken op zoveel mogelijk hetzelfde volume gespeeld op de andere versterker. Vervolgens passeerden weer een drietal muziekstukken de revue, etc. Hierdoor kon een goed en objectief beeld worden verkregen van de verschillen tussen beide versterkers.
De aftrap werd geblazen door de Array versterkers. Deze konden het prima vinden met de Odeon Rigoletto luidsprekers! Opvallend is de hoge resolutie van het systeem: de muzikale informatie werd zeer precies en afgemeten gepresenteerd. Timbres van instrumenten werden zeer natuurgetrouw weergegeven, hetgeen tevens een compliment is voor de luidsprekers. Het stereobeeld was duidelijk gedefinieerd en geproportioneerd, zowel in breedte als diepte. Als geen ander is de Array electronica in staat een opname te ontleden en precies weer te geven. Dit analytische, maar toch muzikale karakter manifesteerde zich keer op keer in de diverse muziekstijlen. Apparatuur voor fijnproevers met een passie voor detaillering dus!


Vervolgens werd het strijdtoneel betreden door de buizenapparatuur van Cayin: de 43 kg zware Cayin 500 MK stuurde de Odeon Rigoletto’s aan. Al snel wordt duidelijk dat het een ‘close finish’ zal worden. Ook de Cayin presteert op een vergelijkbaar hoog niveau als de Array set. Toch heeft de Cayin een wat ander karakter. Geen overdreven warme buizensound met wollig laag. Wel nog wat meer ruimtelijkheid in het beeld en een wat meer vloeiende sound in vergelijking met de Array’s. Het laag is wat minder strak dan bij de Array set en is wat meer aanwezig. Door de snelheid van de versterker zijn aanslagen van instrumenten zeer duidelijk hoorbaar, net als de effecten van de ruimte bij sommige opnamen.
‘And the winner is:…?’ Tsja, dat blijft in dit geval toch grotendeels een kwestie van smaak. Beide versterkers zijn goed aan elkaar gewaagd en hebben ieder afzonderlijke sterke punten. Welke versterker het beste tot zijn recht zal komen, hangt ook sterk af van de luidsprekers en het favoriete muziekgenre. Het AOB publiek was dan ook verdeeld: sommigen gaven de voorkeur aan de Array set, anderen verkozen de Cayin versterker. Ikzelf (SE) hoorde tot die laatste categorie, omdat de Cayin set wat mij betreft wat meer betrokkenheid creeert bij de muziek.

Na de pauze schakelden we over op de Cayin geïntegreerde versterker Venus VP-100i. Dit is een van de laatste nieuwe ontwikkelingen van Cayin. Hay liet ons met deze versterker de verschillende clock-standen van zijn Cayin CD-100i cd speler horen. Deze speler is n.l. door Hay omgebouwd en kan m.b.v. een keuzeschakelaar vier verschillende upsample- en precisie-clocken A-B-C-D vergelijken. Ik heb persoonlijk weinig met A-B vergelijkingen, omdat mijn gehoor daar vrij snel van in de war raakt. Zeker omdat de verschillen niet erg groot zijn en er redelijk willekeurig werd omgeschakeld.
De standen die mogelijk zijn:
- de orginele Cayin precisie clock op 44 kHz
- een Tent clock op 44 kHz
- een Tent clock op 96 kHz
- een Tent clock op 192 kHz.
Het grootste deel van de groep had een voorkeur voor standen 2 of 3. Een enkeling (waaronder ik) vonden standje 4 het mooist. Standen 2 of 3 werden gekozen vanwege de kracht en het mooie stereobeeld. Nr. 4 werd gekozen vanwege het zijdezachte hoog.
Nadat sommige leden wazig zaten te kijken van al dit wisselen, werd er overgeschakeld naar de meegebrachte CD’s. Nu horen we dat de VP-100i toch wel een iets krachtiger karakter heeft dan de voor de pauze gebruikte Cayin 500MK S-HEA versterker. Het klinkt ook allemaal wat directer en beter onder controle. Het stereobeeld staat ook prachtig in de ruimte.
Iemand had wat voor mij onbekende alternatieve muziek meegebracht. Dit bestond hoofdzakelijk uit synthesizer en was bovendien vrij hard opgenomen. Dit kwam er kennelijk uit zoals de eigenaar van de CD het graag hoorde. Hierna werd er nog een ander stuk muziek waarin iets meer verschillende instrumenten klonken van dezelfde eigenaar gedraaid. Ook dit viel enorm in de smaak. Toch wilden we graag dit stuk ook eens op de Array’s horen. Nu hoorde je ook heel duidelijk waarom de ene versterker bij de ene helft meer in de smaak viel en de andere versterker bij de andere helft. De alternatieve muziek klonk op de Array’s enorm strak en gecontroleerd, ook het laag. Op de Cayin was er een royaler laag en een iets puntiger hoog.
Playlist: de CD’s die door Hay zijn gebruikt tijdens de demo:
- Vengerov: Pablo de Sarasate: Introduction et Tarantelle op.43 (EMI)
- Górecki: Miserere met het Chicago Symphony Chorus (Elektra Nonesuch)
- Fauré: Requiem met Herreweghe (Harmonia Mundi)
- Vivaldi: Concerto Funèbre met Le Concert des Nations (Aliavox)
- Charpentier: Te Deum met Les Arts Florissants (Harmonia Mundi)
- Beethoven: Vioolconcert met de Wiener Philharmoniker (Decca)
- Bojan ZTrio: Transpacifik (Label-Blue)
- Christian McBride: Gettin To”it (Verve)
- The Rolling Stones: Stripped (Virgin Records)
- David Gilmour: On an Island (EMI)

Rest ons Hay hartelijk te bedanken voor deze bijzondere avond. Een avond waarbij hij ons zonder enige beïnvloeding verschillen tussen apparatuur laat horen. Een eerlijker vergelijk heb ik zelden meegemaakt. Hulde!