September 2017 Verslag Koen van Brero Audio

Voor deze avond stond een demo gepland van Kef Blade speakers met Hegel apparatuur. Helaas had de persoon andere zaken te regelen en moest Hans opzoek naar een nieuwe demogever. Gelukkig zijn er leden die graag deze taak op zich nemen en dit keer is dat Koen van Brero. Koen gaat ons laten ervaren welke invloed het wisselfilter in luidsprekers op de klank heeft. Om dit te laten ervaren heeft Koen een iets andere setup dan wat we gewend zijn.

De set:
De set bestaat uit een actief aangestuurd systeem met (niet commerciële) coaxiale 2-weg luidsprekers.

In totaal worden 4 Hypex klasse-D versterkers gebruikt om de beide woofers en tweeters van hun signaal te voorzien. Voor het uitvoeren van het digitale filter wordt een DSP gebruikt die in het systeem is geļntegreerd. Het systeem biedt de mogelijkheid om tijdens het luisteren te wisselen tussen verschillende type filters met meer of minder tijdsvervorming. Dat biedt ons de mogelijkheid om AB naar de verschillen te luisteren. Als digitale bron zal er een laptop worden gebruikt. Koen gebruikt een 2e laptop voor een presentatie ter ondersteuning van zijn verhaal. Koen’s passie is luidsprekers ontwerpen, dit doet die nu een kleine 15 jaar. En hij heeft al een conclusie voor ons “luidsprekers zijn nooit uit ontworpen”. Om een indruk van de speaker kunnen krijgen beginnen we met “Pictures at an Exhibition” van Modest Mussorgsky.

Koen geeft uitleg over wat klank maakt en hij dit met veel experimenteren zo dicht mogelijk probeert te benaderen. Hoe vaak wordt het geluid van een piano goed weergegeven…. Koen staat stil bij het veel toegepaste Linkwitz-Riley filter en gaat ons daarna onderwerprn aan een uiz/experiment.

Hoeveel gitaristen spelen hier ?
We luisteren uiteraard naar een stuk gitaar muziek en sommige horen 1 gitarist en andere 2. Het juiste antwoord is dat er 1 gitarist speelde. Koen laadt een ander wisselfilter en nu was het voor iedereen duidelijk dat hier toch echt maar één gitarist aan het spelen is.

Theorie van het wisselfilter:
Het wisselfilter zorgt voor het verdelen van de frequenties over de sub, woofer, midrange en tweeter.

De tweeter neemt het geleidelijk over van de Woofer.

Hoe hoger de “orde” van het wisselfilter hoe smaller de overlap en hoe steiler de afval.

We gaan luisteren naar:

  • 2e orde (12 dB/octaaf) (Paars)
  • 4e orde (24 dB/octaaf) (Groen)
  • 8e orde (48 dB/octaaf) (Rood)

Via kleuren op de laptopscherm zien we welke orde er actief is. Voor deze test gebruikt Koen een nummer van Millow…”The Priest”.

De eerste test gaat tussen de 2e orde en 8e orde. De meeste leden kozen voor het 2e orde filter. Bij de volgende test zal de 4e orde worden bijgeschakeld. Er zijn duidelijke verschillen… 8e orde klinkt ruimtelijker en de 2e orde wat gemoedelijker. Het wisselfilter heeft ook bijwerkingen. Door het filter worden bepaalde frequenties vertraagd = Group delay We praten dan misschien over µs maar in het voorbeeld schema zien we toch dat het in afstand oploopt.

Koen krijgt veel vragen vanuit de zaal maar heeft overal een deskundig antwoord op. Het traditionele wisselfilter is passief en zit in de luidspreker gemonteerd.

Er zijn tegenwoordig ook actieve wisselfilters en hieronder zie je welke deze avond is gebruikt. De software om de DSP’s te laden is door Koen zelf geschreven.

We worden weer onderworpen aan een test.
Luisteren naar:

  • 4e orde IIR (zoals analoog)
  • 4e orde FIR (minimum phase)
  • 4e orde FIR (linear phase)

We gaan luisteren naar het nummer Children van Suzanne Abbuehl en zien aan de kleur welke filter er actief is. 1e test: IRR versus FIR minimum phase De IRR geeft een rodere klank waar de FIR filtering de klanken harder maakt. De voorkeur ligt hier duidelijk bij de IRR filtering. Koen geeft aan dat FIR filters een slechte naam hebben door deze hardere klank. Aan de hand van onderstaand schema zien we wat er gebeurt bij IIR en FIR filtering.

Je ziet dat de IRR uit slingert en de FIR afkapt. Het afkappen bij FIR filtering komt omdat het venster voorbij is. Als je het venster langer maakt krijg je een te grote vertraging. We gaan nu de verschillen luisteren tussen IRR en FIR Linear Phase. De meningen zijn verschillend maar de FIR Linear Phase klinkt natuurlijker op de piano. Aan de hand van slides legt Koen uit wat Pre-ringing en het gedrag van Tweeters en Woofers. Koen heeft zelf ook niet stil gezeten en heeft zijn 2e-4e orde “van Brero” filter geschreven. We gaan nu luisteren naar de FIR Linear Phase versus de “Van Brero” linear phase. Aan de hand van wederom het nummer Children van Suzanne Abbuehl horen we dat het “Van Brero” filter rustiger overkomt en minder de Sssss klank heeft. Zo testen we nog wat verder met verschillende instellingen in het laagdoorlaat (100 Hz/250 Hz) van de verschillende filters en krijgen we uitleg wat overshoot is en hoe Koen dit voorkomt met zijn filter.

Aan de hand van de Mona Lisa geeft Koen uitleg over natuurlijk “blurren” waardoor er dus geen overshoot zal plaatsvinden. Al met al was dit een zeer interessante avond en ben verrast hoeveel mensen met technische audio kennis binnen onze audioclub rondlopen. Koen BEDANKT!

Notitie:
In dit verslag staan niet alle zaken beschreven die Koen heeft besproken mochten er foutjes zijn ingeslopen… mijn excuus.


Bedankt Hans!
Deze demo was de laatste demo die Hans van Liempd heeft georganiseerd. Jaren lang heeft hij zich ingezet en ongeveer een half jaar geleden heeft hij het stokje overgedragen aan de nieuwe demo commissie. Hans bedankt voor je inzet al die jaren.

Verslag: Dennis
Foto’s : Jean