Na de ledenvergadering was er even tijd nodig voor de kas controle , maar rond kwart voor negen begonnen we aan deze demo avond met eigen apparatuur waar de platenspeler centraal stond.
Voordat het feest van 5 verschillende vintage high end platenspelers kon beginnen mochten we eerst een luister test doen waar we een keuze moesten maken op welke boxen de het platenspeler feest het best tot zijn recht zou komen.
De 3 verschillende boxen waar we een keuze mochten maken waren:
- Originele Boston A25 monitor luidsprekers, meegebracht door Cor
- Twee zelfbouw luidsprekers gebaseerd op de vorm van de “Crystal Cable Arabesque miniluidsprekers”, gebouwd door Christiaan Kant van Corean en hebben een hoogte van iets van 30 cm, de kast heeft een soort Ying-Yang vorm en is iets hoger dan de Boston A25. De drivers en filters komen uit een andere Boston A25 set. De inhoud is iets groter dan de A25 en de gekopieerde baspoort zit aan de onderkant. De binnenkant is flink gedempt met standaard demping-materiaal.
- Twee zelfbouwluidsprekers met Monacor drivers ook van Christiaan Kant. Deze speakers zijn 1,30 meter hoog en rond van vorm met een vlakke voorkant, de diameter is 27 cm. De kast is gesloten en het bas gedeelte is opgebouwd met 2 parallelle 18 cm Monacore woofers, 6dB afgefilterd, De midden toner is een 10 of 12 cm monacor midtoner en de tweeter is ook van Monacor, Deze twee drivers worden 12dB (Linkwitz) af gefilterd. Deze speakers zijn 22 jaar geleden gebouwd door Christiaan.
Alles werd aangestuurd door een AVM Evolution A2 versterker meegebracht door Guus en de luidspreker kabels waren Bi-wires van “Transparent Musicwave”.
We begonnen de test met de Arabesque-copie met het nummer “Berlin” van Leonard Cohen. De speakers laten een aangenaam geluid horen, maar geven toch wat kleuring en onrust. Christiaan geeft aan dat de stijfheid van Corean te groot is en dat materiaal resonanties die in de kast aanwezig waren niet te dempen was met het materiaal dat hij voorhanden had. Thuis had hij dezelfde ervaring. Door de geringe tijd (Christiaan had de speaker pas een week spelend), is deze speaker nog niet klaar en won de A25. Uit de zaal werd geopperd om eens iets met loodbitumen te proberen.
Bij het aansluiten van de derde set, (de Monacor set), kwam toch naar voren dat het volume van de A25 toch te kort komt om voldoende laag te produceren in onze grote demoruimte. De veel grotere en zwaardere woofers van de 1,30 m hoge staande luidspreker laten een veel mooier laag horen. De gesloten kast heeft dit mooi voor elkaar. De transparantie van de A25 was misschien wel iets beter dan de staanders, maar de keuze viel duidelijk op de staanders om hier de verder test mee te gaan doen. Bij een latere verplaatsing werd het beeld van de staanders een stuk beter.
De luidspreker keuze hebben we gedaan met het nummer Berlin van Leonard Cohen. Min of meer unaniem werd de keuze om de verdere luister sessie te doen met de staande Monacor set.
Luistersessie met vijf verschillende vintage platenspelers en phono voortrap versterkers. Overzicht van gebruikte apparatuur:
- Luxman PD272 met een SME 3009-2 arm en een Goldring M2400 element, als voorversterker een Primare R20. Tussen de platenspeler en phono voorversterker een Ulbach kabel en tussen de phono voor en main versterker een Vicano kabel, alles meegenomen door Niek vd Broek.
- Dual 701 mk 2 met een Shure V15 type III element. Deze speler is origineel met deze arm/element combinatie ontworpen en kostte zo’n 1500 Duitse Mark. Het is een direct drive, nog niet met een quarz, dus de speler moet even op temperatuur komen om het juiste toerental te draaien. De phono voortrap was een NAD PP2e, van Jaap Hoogeveen.
- Telefunken S500, het plateau is ontworpen door Hella, de electronica komt van Philips en de arm komt van Ortofon. Het element was een Shure V15 met een Shibata naald. De speler komt uit 1976 en koste 800 DM. De phono trap is een zelfbouw trap in blik en is gebaseerd op een schakeling met 2 fets van “le pacific” een Frans ontwerp. Deze set was meegenomen door Cuno en Jens Snoeren.
- Luxman PD272 met een Micro Seiki TA1 arm en een Philips GP420 element met Shibata naald. Als voorversterker een zelfbouw ontwerp uit Wireless World. Deze set werd mee genomen door Guus.
- Dual 731Q direct drive quarz gestuurd met een extra lichte arm en een speciaal ontworpen element om arm-element resonanties te voorkomen. Als phono trap, een versterkertje van Jolida JD9, maar wel zwaar gemodificeerd met andere buizen, opamps en condensatoren van Jean de Vassy.
We begonnen de platenspeler test met het nummer Tent van de Nits. Op de eerste drie spelers werd dit bijzondere nummer ten gehore gebracht.
Het blijft toch bijzonder dat de klank van een goede platenspeler zeer muzikaal is. Er straalt rust van uit en het hinderlijke snerpen van vele mindere digitale combinaties is niet aanwezig. Het blijft moeilijk om de verschillen die er zeker zijn even snel op te merken. Het zijn de details die het doen. Het lijkt dat de Dual-701 met zijn arm-element combinatie het wint van de andere twee. Hij geeft meer details, is strakker en geeft een mooi droog geluid. De andere twee geven ook veel rust, maar halen het net niet vergeleken met de Dual.
Het volgende nummer dat gedraaid werd was van Andreas Vollenweider, we begonnen dit nummer op combinatie 3, de S500. Het resultaat is goed. Het laag gaat best diep maar blijft strak, typisch van een goede gesloten kast met voldoende inhoud?
Voordat we hetzelfde nummer op een volgende speler wordt beluisterd worden de luidsprekers dichter bij elkaar gezet en iets verder naar voren.
We gaan verder op combinatie 4. Wat opvalt op mijn luister positie is dat het geluid veel meer in balans is en meer ruimte geeft. Ondanks dat de luidsprekers dichter bij mijn luister positie staan is het stereo beeld beter in balans. Dit komt waarschijnlijk door de speakers ook dichter bij elkaar te zetten.
Hetzelfde nummer maar nu op combinatie 1 en daarna op combinatie 2 laten opnieuw horen dat de Dual combinatie meer rust geeft en strakker is in het laag. Het blijft een moeilijke vergelijking omdat de volume knop hier ook een grote rol speelt en noodgedwongen elke keer aangepast moet worden. Om een eerlijke vergelijk mogelijk te maken, zou een volume ijking echt noodzakelijk zijn.
De test werd vervolgt met het nummer Afrikaan Beat van Bert Kaempfert uit 1965. We begonnen dit nummer op combinatie 2. Het blijft opvallen hoe transparant zelfs zo’n oude opname is. Het blijft natuurlijk, geen CD artefacten van een slechte digitale setup. Het laag blijft wel een beetje bescheiden maar is wel mooi strak. Dit kan ook heel goed aan de oude opname liggen, waar in de regel veel minder laag werd ingemixed dan opnames van laten we zeggen na 1990 a 2000.
Het zelfde nummer, maar nu gedraaid op de andere Dual combinatie 5. De verschillen zijn klein, staat het volume wel gelijk? Een half of een dB meer geeft ook een groot verschil, ik heb het gevoel dat het ietsje harder staat en in mijn optiek lijkt of de opname nog meer open gaat en rust krijgt. Is dit de combinatie of alleen het volume? Het blijven mooie opnames en de Duals doen het gewoon verdomde goed. Die Duitsers wisten in die tijd heus wel wat ze deden met hun arm/element combinatie met extreme compliantie.
We gingen verder met Misa Criolla, Kyrie Vidala Baqual en deden weer een vergelijk tussen de twee Duals. De stem komt erg goed terecht op beide spelers. Ik heb het gevoel dat combinatie 2 nu meer beeld geeft, de stem nog iets natuurlijker is en het laag dieper komt, maar de verschillen zijn klein en het blijven nuances waar volume eigenlijk nauwkeurig gecheckt moet worden. We doen ook steeds de kap dicht om akoestische terugkoppeling te voorkomen.
Tot zover gingen mijn notities van deze geslaagde avond. Er zijn nog wel enkele nummers gedraaid, waaronder Scott Hamilton met Classics en Shakespeares Kingdom: an silvia gesang a silvia D981 en andere nummers. De hele set up met alle draaitafel – voor versterker combinaties gaven een enerverend natuurlijk geluid, met mooie stemmen, wat geen sinecure is in de moeilijke luister ruimte met al zijn problemen, wat we al te goed weten van eerdere luister avonden. Het was weer een openbaring hoeveel invloed kleine details hebben op onze luister ervaringen. We weten het maar al te goed, maar de kleinste details kunnen grote invloed hebben. Luister positie, speaker opstellingen, volume stand, alles doet mee, laat staan grotere verschillen veroorzaakt door verschillende phono-pre-amps, kabels, draaitafels, elementen noem maar op. De hele zaal is enthousiast van de waargenomen details. Dit smaakt naar meer! Hieronder nog twee foto’s waar de muziek “leesbaar” is een plaat gemaakt door Cor.
Verslag : John