Augustus 2005 Verslag Acoustic Dimension en Sound Evolution

De heren Peter de Bruyn en Rients Steenbeek van Acoustic Dimension kwamen samen met Sebastiaan de Vries van Sound Evolution. Acoustic Dimension is een bedrijf dat high-end audio aanbied tegen hi-fi prijzen. De apparatuur komt uit landen waarvan wij niet direct high end audio verwachten, zoals onder andere China en Tsjechië.

Sound Evolution is een bedrijf dat hoofdzakelijk bestaande apparatuur modificeert, waarbij geen standaard modificatie wordt aangeboden, maar bij elk apparaat individueel het onderste uit de kan wordt gehaald. 

De setup bestond uit de volgende componenten:

  • Versterker 1: JungSon AV-899c (geïntegreerde 6.1 surround versterker met 80W RMS per kanaal aan 8 ohm; surroundgedeelte met bypass) prijs: € 1000,-
  • Versterker 2: JungSon AV-1000c (geïntegreerde 6.1 surround versterker met 80W RMS per kanaal aan 8 ohm; surroundgedeelte met bypass) prijs: € 2199,-
  • Versterker 3: Edgar TP105 buizenversterker prijs: € 1299,-
  • Versterker 4: Ella zelfbouw buizenversterker prijs: € 640,-

Wat meteen opviel, was de geweldige afwerking van de Jungson speakers en stands met diverse lagen blanke lak op de (echt) houten kasten. Voor de prijs is het nauwelijks mogelijk zulke kasten zelf te vervaardigen! Vervolgens bleek dat deze speakers ook nog in een fineeruitvoering worden geleverd en dan nog eens de helft minder kosten. 

Dan vraag je je toch af of de gemonteerde units daadwerkelijk in staat zullen zijn muziek te produceren. De versterkers zijn ook prachtig vervaardigd en wegen maar liefst 40 kg per stuk; de AV 899c heeft een groot display waarop Chinese karakters te zien zijn (dit kun je met behulp van de gebruiksaanwijzing gewoon op Engels zetten). En de AV 1000c heeft twee grote VU meters op de voorzijde, die overigens ondanks de flinke hoeveelheid blauw licht dat de zaal wordt ingestraald, zeer slecht af te lezen zijn. Een mooi detail is de afstandbediening, die niet zoals gebruikelijk van kunststof, maar uit hout vervaardigd is. Mooi technisch detail is dat het surround gedeelte van beide versterkers volledig uitschakelbaar en overbrugbaar is. Kortom, genoeg te beluisteren dus!

We begonnen met de combinatie van de Teac (met externe DAC), op de AV 899c en de Jungson speakers. De track “Wade in the water” verdween in de CD lade en klonk even later uit de speakers. Ten eerste valt een optische verandering aan de versterker op; namelijk het verdwijnen van de Chinese karakters op het grote display en het verschijnen van een spectrumanaliser. Grappig detail, dat we allemaal waarschijnlijk wel kennen van MP3 spelers op de PC. Er staat een redelijk stereobeeld tussen de speakers, maar de stem blijft op de hoogte van de tweeters hangen en ondanks dat de weergave nergens vervelend is, blijft het geheel op hifi niveau hangen. Er mist sprankel in het hoog en het laag is wat dun en nasaal. Wel is de herkenbaarheid van de instrumenten redelijk goed. We mogen hierbij echter niet vergeten dat de gehele set (exclusief het front-end) slechts € 2200,- kost.

Na enkele tracks werd de AV 899c vervangen door de in klasse A geschakelde AV 1000 en bleek dat deze versterker iets meer dynamiek en druk in het laag wist te produceren, maar dat ging ten koste van de definitie. Tevens slisten de stemmen wat meer en leek er ook iets mis te gaan in het tijdsdomein tussen het hoog en laag gebied. Staand achter in de zaal lijkt het laag overigens wat strakker en is het geluidsbeeld groter dan op rij 3 (midden in de zaal). Al met al blijkt de AV 899c daarmee dus de muzikalere versterker, al missen beiden helaas emotie.

Sebastiaan de Vries verving nu de pre-amp module in de AV 1000c voor een door hem ge-upgrade variant (kosten € 200,-). Hierin zijn de standaard Black-Gate condensatoren vervangen door Black-Gate N condensatoren en de opamps van het type OPA2134 vervangen door OP270’s. Tevens is er in de signaalweg nog het een en ander aangepast. Nu nam de definitie toe en werd het tijdsdomein natuurlijker. Ook de slissende s’en namen wat af. Bij de aanschaf van de AV 1000 is dit dus zeker een up-grade die prijstechnisch zeer de moeite waard is.

Nu was het tijd om de Chinese Jungson versterkers aan de kant te schuiven en de Tsjechische Edgar TP105 buizenversterker de ruimte te geven om te laten zien was hij in huis heeft. Deze versterker is ook weer mooi afgewerkt met een houten frontpaneel en houten knoppen. De buizen zijn volledig in de kast verwerkt en staan er niet (zoals tegenwoordig gebruikelijk) bovenop. De versterker is voorzien van 1x 12AX7, 2x ECC81 en 4x EL34 buizen en is klasse AB ultralineair geschakeld. Met deze versterker begonnen de speakers ineens te leven; de weergave had meer dynamiek, sfeer, muzikaliteit en soul. Kortom, een stuk meer muziekplezier en een natuurlijkere weergave. Mijns inziens is het huwelijk tussen deze versterker en speakers een hele goede, waardoor de speakers nu ook echt laten horen wat zij in huis hebben. En dat is verbazingwekkend veel, als je het afzet tegen de aanschafprijs. Een echte geheimtip dus!

Kort werd er nog een test tussendoor gegooid met Allnic Absorb-GEL™ Vacuum Tube Damper buizen dempers, die door hun verende werking de microfonie van de buizen opheffen. Het onderdeel wordt tussen de buizen en hun standaard voeten gezet en kost € 75,- per twee (totaal 3 stuks nodig voor deze versterker). Echter blijken de meeste leden niet gecharmeerd van deze upgrade; zonder is er meer ruimte om de instrumenten en het geluidsbeeld is groter. Of dit nu ligt aan het feit dat er een extra verbinding in de signaalweg gekomen is, of aan het feit dat buizen gewoon microfonie “nodig” hebben blijft onduidelijk. In onze ogen heeft deze toch € 110,- euro kostende upgrade geen klankmatige voordelen.

Een reactie van Peter de Bruyn over de buizen dempers:

Trouwens met de “luister” uitkomst heb je wel gelijk.
We hadden 2 sets meegenomen. 1 set hadden we thuis gebruikt ter beoordeling en die gaf eigenlijk direct een verbetering. Deze set heeft bij ons ongeveer een uur of 5 gespeeld.Voor de demonstratie is (per toeval) de nieuwe set gebruikt (ik had ook geen reden om dat niet te doen). Ik hoorde aan de zijkant zittend wel dat de helderheid en detail afnamen. Dat was eigenlijk ook mijn eerste indruk thuis, maar daar was het effect niet echt erg. (geen verlies van ruimte enz.) Dus toen me dat opviel tijdens de demo heb ik me daar niet echt druk overgemaakt (ik zat tenslotte toch aan de zijkant)

Enkele dagen na de demo ben ik met deze set dempers naar een vriend gegaan om ze hem te laten horen en daar was het effect echt dramatisch (slecht dus). Al het hoog, sprankeling, frisheid was weg en ook de druk in het laag was een stuk minder. Daar stond ik met mijn mond vol tanden en onrust in mijn hoofd. Ik maakte me zorgen over eventuele productie ongelijkheid en/of ik het nu helemaal verkeerd had gehoord.
Ik heb de dempers bij mijn vriend achter gelaten met de opmerking om ze nog wat langer uit te proberen. Twee weken later kreeg ik een telefoontje dat de problemen compleet voorbij waren. Volgens hem was het door het inspelen helemaal goed gekomen.Ik heb dat setje teruggehaald en vergeleken met onze eigen set en inderdaad het verschil was behoorlijk. De echt ingespeelde set klonk veel opener en krachtiger. (ik vraag me trouwens nog steeds af wat daar nu “ingespeeld” moet worden, er zitten enkel een paar draadjes in)

Terwijl de clubleden hun onderkaken weer omhoog probeerden te krijgen na de positieve indruk die de Edgar/Jungson combinatie had achtergelaten, werd de volgende versterker alweer aangesloten. Ditmaal een zelfbouwmodel van het Chinese merk DIY hifi supply, genaamd Ella. De Ella is een geïntegreerde buizenversterker. Ook bij deze versterker werken de eindbuizen (naar keuze El34,6550 of KT88) in een ultralineaire schakeling. Voor de demo waren de eindbuizen echter in triode geschakeld.Resultaat van deze verandering is een behoorlijke beperking van het vermogen (nu nog maar ongeveer 15 Watt )
maar de triode schakeling maakt het wel mogelijk om de versterker te laten spelen zonder tegenkoppeling. De stuurbuizen zijn 2x 6922 en 2x 6SN7. Dit juweeltje, waar de meegeleverde buizen bovenop staan, kost slechts € 640,-, maar vereist de nodige handigheid met een soldeerbout. Peter liet de versterker spelen met en zonder tegenkoppeling. In de situatie met tegenkoppeling kwam deze versterker duidelijk minder muzikaal over dan de Edgar en klonk tevens behoorlijk dicht. Zonder de tegenkoppeling kwam de Ella veel dichter bij de Edgar, maar bleef een illere en nasale klank houden. 

Alsof we onze oren nog niet genoeg aan luistervergelijken hadden blootgesteld, gingen we vervolgens nog eens over op de opgestelde zelfbouwspeakers van het Duitse merk Bastanis type Prometheus. Het betreft hier een zeer uniek concept, met een open behuizing, dus eigenlijk alleen een frontplaat. Hierin zit een tweeter gemonteerd van het merk Beyma, welke met een enkele condensator gefilterd word. In dezelfde frontplaat zit een papieren breedbander van het merk Eminence, welke ongefilterd meespeelt vanwege de mechanische afval in het hoog en de akoestische kortsluiting in het laag gebied. Om toch een vol laag te kunnen creëren hoort er bij elke luidspreker een afzonderlijke subwoofer in een gesloten kast, welke met een Eminence woofer het frequentiegebied van 40 tot 130 Hz voor zijn rekening neemt. Het mid-hoog draait op de (bij voorkeur buizen) versterker van de set, terwijl de subwoofers een eigen 200 Watt Thomessen versterker hebben. Voor een verkoopprijs van € 1300,- worden de 2 tweeters, 2 middentoners, 2 woofers en 1 stereoversterker voor de subwoofers geleverd. De klant dient zelf zorg te dragen voor het hout, maar is daarmee tevens vrij in de keuze hiervan.

Als de speakers hun muzikale capaciteiten op onze oren beginnen over te brengen, valt direct de heerlijke jaren 60 sound op, die typerend is voor papieren breedbanders. Voor diegene die zijn opgegroeid met de Beatles en Rolling Stones is dit geluid onlosmakelijk met muziek uit die tijd verbonden. Om moderne muziek op een dergelijke speaker te beluisteren was (voor mij althans) een vreemde gewaarwording. Voor mijn jaren 60 collectie zou ik eigenlijk best graag terug willen naar een dergelijke weergave. De typerende mid-weergave werd aangevuld door een vol en prominent laag, dat (waarschijnlijk mede door de gesloten kastconstructie) mooi onder controle bleef. Tevens wist de tweeter voldoende aanwezigheid en detaillering in het hoog te brengen. Bij het draaien van een opname van slagwerk leek het instrument wel fysiek in de ruimte aanwezig te zijn. De gigantische druk en impact van de trommels was voelbaar en het geluid kwam goed los van de speakers. Bij weergave van zangpartijen kwamen deze speakers minder goed uit de verf, met wat nasaal klinkende stemmen, die bovendien vanuit de grond leken te komen. De gebrekkige plaatsing van stemmen is overigens niet per definitie aan de speakers te wijten, want vanwege de open kastconstructie van het mid-hoog gedeelte komt de plaatsing van de speakers (net als bij magnetostaten en electrostaten) zeer nauw. Mogelijk verandert het geluidsbeeld volledig bij een nauwkeurige opstelling in sommige huiskamers.

We hebben ook nog even het verschil mogen horen tussen de Teac met de Audionemesis DC-1 DAC en  de analoge uitgang van de Teac VDRS-10, unaniem gaven we de voorkeur aan de Audionemesis DAC, en ook dat apparaat is met € 495 zeer betaalbaar.

Ik denk dat we kunnen concluderen dat onze unanieme favoriet van de avond de Edgar TP105 / Jungson SB-1 combinatie is en blijft, die voor het luttele totaalbedrag van nog geen € 2500,- fantastische waar biedt voor zijn geld; een echte supertip!!!

Naar aanleiding van deze leuke avond en het grote enthousiasme van de heren Peter de Bruyn, Rients Steenbeek en Sebastiaan de Vries, willen we hen nogmaals bedanken voor de goedgevulde en boeiende avond! We houden ons aanbevolen als jullie nog eens langs willen komen ….. 

Enkele van de gespeelde tracks van deze avond: 

  • Billy Holiday 
  • Yim Hok Man – Japanse drum op de Burmester test CD II 
  • Ray charles met Natalie Cole – Genius loves company 
  • Patricia Barber – Black magic woman 
  • Sarah K- Hobo (Brick house) 
  • Hugh Masekela – Hope (Cold train) 
  • James Taylor – Best live 
  • Willy de Ville – Spanish Jack 
  • Eva Cassidy