Vanavond zijn Maarten Smits van Essence Audio en Willem van der Brug van Array Audio te gast. Zij hebben een set bij zich met elektrostatische speakers.
Apparatuur:
- Essence 1600 electrostatische luidsprekers € 2650 euro / set
- Array B-10 voorversterker € 4200 zwart, € 4500 chroom
- Array S-10 eindversterker € 4400
- Auralic Arc DAC asynchroon € 1600, nieuw model € 3400
Hoe werkt een electrostatische luidspreker?
In principe kan men een electrostatische luidspreker zien als een grote, vlakke condensator. Een van de platen is vast, en de andere is de geleidende folie, en is beweegbaar. Tussen deze platen wordt een hoge spanning gezet, en hierdoor ontstaat een kracht, een beweging, een geluidsgolf. Bij electrostatische luidsprekers worden vaak 2 vaste platen gebruikt om vervorming tegen te gaan. Het voordeel van een electrostatische luidspreker is dat er weinig vervorming optreedt, maar een nadeel is dat ze een laag rendement hebben en minder goed lage tonen kunnen weergeven als gevolg van de geringe beweeglijkheid van de folie. Er is een redelijk groot oppervlak nodig om een goede geluidssterkte te produceren. Vandaar dat een fullrange speaker zo groot is.
Over de speakers
Het membraan in de Essence Audio speakers is vervaardigd uit acrylaat, geleidend gemaakt door een coating, die erop is geprint als een folie. Het materiaal is zeer duurzaam, beschikt over gunstige eigenschappen zoals een hoge temperatuurbestendigheid, en wordt zelfs ook toegepast binnen de luchtvaartindustrie. Het frame eromheen is van aluminium. Op het membranen staat een spanning van 4,5 kV.
Over de versterkers
De voorversterker heeft voor de volumeregeling 12 stuks met edelgas gevulde relais, dus geen potmeters, waardoor de kans op slijtage minimaal is, en ook geen storende factor kan zijn in de geluidsweergave. De klasse AB eindtrap is gebalanceerd, de rest niet.
Over de DAC en streaming via PC
Willem geeft aan dat het belangrijk is om te zoeken naar een PC die weinig ongewenste storing in het signaal brengt. Daarnaast is het beter om een laptop te gebruiken met alleen de accu als voeding, dus geen externe voeding aansluiten. Verder is er weinig kwaliteitsverschil in het signaal, als men via USB naar een DAC uitstuurt. Willem legt nog uit dat de kloksnelheid van de bron en de DAC enigszins moet matchen, voor een zo goed mogelijke weergave.
Over de bekabeling
Verzorging van de netvoeding is zeer belangrijk. Er is daarom gekozen voor gevlochten netkabels, waarin ferrietkralen verwerkt zijn. Stekkers zijn van Furutech. De luidsprekerkabels zijn eveneens gevlochten. Hierdoor worden de lorentzkrachten, die in een kabel kunnen ontstaan, vrijwel direct opgeheven. Dit zorgt voor een betere detaillering en een transparant geluid. De luidsprekerkabels zijn van koper. Zilver/goud was uiteraard beter, maar is relatief duur, en heeft voor een 26dB hoger signaal een stuk minder meerwaarde dan de interlinks uiteindelijk bieden met deze toepassing. De interlinks (Array Opal silvergold met WBT pluggen) zijn vervaardigd uit met goud gedoteerd zilver. De overdracht tussen voor- en eindversterker is cruciaal in de keten, omdat het signaalniveau daar namelijk zeer laag is. Zilver/goud is hiervoor een goede keuze, omdat de halfgeleiderwaarden gunstiger zijn dan bijvoorbeeld koper. Het goud verlaagt de hysterie in het zilver ietwat. De detaillering en ruimtelijkheid nemen volgens Willem duidelijk toe met deze interlink.
Playlist:
- Jacintha – Boulevard of broken dreams (True audiophile best of Groove Note)
Lynni Treekrem – Haugtussa (Haugtussa) - Sarah Mc.Lachlan – Angel (City of angels soundtrack)
- Ab und Zu – The void (Spark of life)
- Eric Bibb & Cyndee Peters – House of the rising sun (Performs)
- Tiger dance (Marantztest demo SACD 12th edition)
- Tuck & Patti – Tears of joy (Tears of joy)
- Rebecca Pidgeon – Spanish Harlem (The raven)
- Sara K – If I could sing the blues (Play the words)
- Stevie Ray Vaughan and Double trouble – Tin pan alley (The complete Epic recording collection live)
- Mari Boine – Gulan du (Future jazz from Norway)
Na de pauze
- Leonard Cohen – Slow (Popular problems)
- Natalie Merchant – The peppery man (Leave your sleep)
- Jocelyn B.Smith – When I need you (My way)
- Janine Jansen – Vivaldi the four seasons
- Barb Jungr – Man in the long black coat (Man in the long black coat)
- David Munyon – I want your love (Pretty blue)
- Nik Bartsch – Modul 22 Amsterdam (Live)
Hoe klinkt de set ?
De set zorgt voor een ruimtelijk en helder geheel. Ze kunnen duidelijk diverse muziekgenres aan. Ze kunnen namelijk heel fris en dynamisch klinken, maar met een stukje jazz ook aangenaam warm en bescheiden. Stemmen komen goed naar voren en klinken erg natuurgetrouw. Hoge tonen kunnen verrassend mooi erbovenuit springen, wat bijdraagt aan de ruimtelijkheid. Levendigheid en kleur is goed in balans bij deze set. Wat deze set speciaal maakt door deze techniek, is dat de speakers mooi transparant en luchtig kunnen klinken, met name in de stemweergave. Soms komt het middengebied ietwat fel en hard over.
De speakerset is meer geschikt is voor wat kleinere ruimtes. Vandaar dat er in deze opstelling een extra subwoofer is opgenomen, voor deze ruimte. Wanneer we in een grote ruimte spelen is het met deze speakers moeilijk om een goede druk op te bouwen om voldoende laag te verspreiden. We spelen in een ruimte van 8 x 17 meter en 2,8 meter hoog. Vele malen groter dan een doorsnee huiskamer. Beter zou zijn geweest als het diepe laag wat van het signaal voor de electrostaten afgefilterd zou zijn, want de electrostaten krijgen nu een full range signaal en hebben het dan met de extreem lage tonen wat moeilijk. Het laag lijkt heel af en toe ook ietwat te vervormen. De lage tonen kunnen wel directer worden weergegeven, omdat bij deze techniek geen grote conus in beweging moet worden gebracht, wat dan gepaard gaat met enige vertraging.
Maarten geeft ook aan dat de speakers niet ver van de muren hoeven te staan. Een halve meter is al voldoende. Voor deze speakers is in deze ruimte ook een goede luisterpositie van belang. De voorste rij stoelen in de zaal staan eigenlijk net iets te kort op de set. Wanneer te dichtbij wordt plaatsgenomen kan men het beste precies in het midden luisteren, want een afwijking naar links of naar rechts verstoort het stereobeeld al aanzienlijk. Wanneer wat verder naar achteren in de zaal wordt plaatsgenomen is het stereobeeld wel beter, maar is er wel meer demping, waardoor de betrokkenheid met de speakers wat minder wordt.
Vanavond hadden we de unieke kans om een mooi setje te horen met electrostatische luidsprekers. Een aparte techniek, met een apart geluid. Maarten en Willem bedankt!
Tekst : Cyriel
Foto’s: Jeroen